Tijdelijk Wonen in de nieuwe wooncomplexen van Amsterdam

Lieven, OurDomain (en Karsp en Trinity)

​

Het concept Amsterdam Sorteermachine gaat ervan uit dat de stad een enorm aantal nieuwe inwoners aantrekt, waarvan het grootste deel binnen enkele jaren weer vertrokken is. Deze sorteermachine draait op volle toeren mede door nieuwbouwcomplexen zoals Lieven en Our Domain. Een overzicht van deze recente nieuwbouwcomplexen is te zien op Kaart Amsterdam tijdelijk wonen, elders op deze website. Hoe ervaren de nieuwkomers, waaronder ook jongeren die in Amsterdam opgegroeid zijn, deze nieuwe wooncomplexen? Door middel van diepte-interviews onder bewoners van de complexen Lieven en Our Domain, onderzoeken we hoe jongeren hier terechtkomen, hoe ze er leven, of ze in Amsterdam een sociaal netwerk opbouwen en hoe dit eventueel bijdraagt aan het wortelen in Amsterdam. De respondenten vanuit Lieven zijn een random selectie; bij OurDomain zijn het voornamelijk jongeren die in Amsterdam Zuidoost zijn opgegroeid, "natives". De laatste vraag is altijd: Wie wil en kan er in Amsterdam blijven wonen?

​​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Al deze wooncomplexen worden gekemerkt door tijdelijke huurcontracten. De invoering van tijdelijke huurcontracten in 2015 heeft voor studenten geen verandering teweeggebracht, want het campuscontract was al voor 2015 tijdelijk. Campuscontracten stoppen namelijk wanneer de studie wordt beëindigd. Het aantal studenten op de UvA en VU is sinds 2015 enorm gestegen: met zo'n 39%; het aantal buitenlandse studenten is zelfs met bijna 140% gegroeid. Wooncomplexen als Lieven en OurDomain hebben deze enorme groei mogelijk gemaakt.

 

Met de wetswijziging in 2015 werd de categorie jongerenwoning geïntroduceerd, waarbij kleine studio's in de sociale huursector tijdelijk verhuurd mogen worden. Een andere wetswijziging maakt het mogelijk dat particulieren (beleggers en investeerders) sociale huurwoningen bouwen en exploïteren. Tijdelijke verhuur betekent wettelijk voor woningcorporaties contracten van 5 jaar en voor particuliere verhuurders contracten van maximaal 2 jaar. Door de introductie van tijdelijke huurcontracten voor sociale huurwoningen is de categorie jongerenwoning ontstaan. De nieuwbouwcomplexen die in Amsterdam zijn verrezen, zijn vaak combinaties van studentenwoningen, jongerenwoningen en andere tijdelijke studio's. Deze complexen hebben het mede mogelijk gemaakt dat het grote aantal instromers in Amsterdam een tijdelijk onderdak kan vinden. Ondanks dat de woningmarkt dichtgeslibd lijkt en er sprake is van een wooncrisis, kunnen mede hierdoor in 2022 rond de 90.000 nieuwkomers terecht in Amsterdam. Tijdelijke huurcontracten tasten de huurbescherming van de huurders aan, maar zorgen ervoor dat deze woningen een snelle doorstroom hebben en nieuwe nieuwkomers weer kunnen instromen. Daardoor is in de afgelopen jaren de gemiddelde woonduur van jonge nieuwe Amsterdammers enorm gedaald, van 5,2 jaar in 2000 naar 2,6 in 2021. Zie ook 'Woonduur in Amsterdam'

 

Door middel van diepte-interviews zijn de ervaringen van jongeren binnen enkele van dit soort wooncomplexen onderzocht. Daarbij wordt tevens onderzocht wat de situatie van deze jongeren was voordat zij hier kwamen wonen en erna. Deze interviews met bewoners van Lieven, Our Domain East House, Karsp en Trinity stellen onderwerpen aan de orde als inschrijvingen en voorrang, de woning en het gebouw, gemeenschapsvorming en het toekomstperspectief.

​

​​

​

​Lieven

 

Het nieuwbouwcomplex Lieven met 1200

woningen, met vooral tijdelijke huurcontracten,

is een van de vele nieuwbouwprojecten die

sinds 2015 in Amsterdam is gerealiseerd. Met

de realisatie van een groot aantal van dit type

nieuwbouwwoningen, zoals te zien op de zojuist genoemde kaart, is de toegankelijkheid

van Amsterdam voor nieuwkomers enorm toegenomen. Immers, deze woningen gaan

bijna allemaal naar jongeren die de stad voor het eerst binnenkomen, voornamelijk voor werk en studie. Sinds 2015, toen de tijdelijke huurcontracten wettelijk mogelijk gemaakt werden, heeft een explosie van nieuwbouw van wooncomplexen met kleine zelfstandige studio's met tijdelijke huurcontracten plaatsgevonden. Hieronder zijn de soorten woningen in Lieven te zien.

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

​

​

​​

​

​

 

In mei - juni 2023 zijn een zevental diepte-interviews gehouden onder bewoners van het nieuwbouwcomplex Lieven in Amsterdam Nieuw West. Dit complex van woningcorporatie Lieven de Key omvat 1200 huurwoningen die in de periode 2017-2023 per nieuwbouwblok zijn opgeleverd.

​

Er zijn verschillende soorten tijdelijke woningen, waaronder studentenwoningen, internationale studentenwoningen, jongeren- en starterswoningen, kunstenaarswoningen en vrije sector huurwoningen. Woonruimten voor studenten zijn expliciet voor studenten, dit betekent dat zodra je bent uitgeschreven bij een onderwijsinstelling je de woning binnen zes maanden moet verlaten. Deze bewoners krijgen een campuscontract. Naast reguliere studentenwoningen is er ook een apart blok voor internationale studenten, met een inschrijving bij de Universiteit van Amsterdam kunnen zij ook een woning huren. Verder zijn er in dit complex ook jongeren- en starterswoningen. Bij deze woningen kan je je inschrijven als je tussen de 23 en 27 jaar bent waarbij de huurcontracten standaard voor maximaal 5 jaar zijn. Er zijn 40 woningen voor kunstenaars, deze worden bewoond door bijna en net afgestudeerde kunstenaars tussen de 23 en 27. Als laatste worden de vrije sector huurwoningen verhuurd aan onder andere koppels en gezinnen. Voor de huurders die zelfstandig wonen, betekent dit voor hen dat huurtoeslag kan worden toegekend. Maar dit heeft ook voordelen voor de ontwikkelaar/verhuurder; voor deze kleine units kan hierdoor een relatief hoge huurprijs worden gevraagd.

​

In het wooncomplex Lieven bevinden zich echter wel

gemeenschappelijke- en ontmoetingsruimten. Waaronder

een buitenruimte in het midden van het complex en een

zogenoemde ‘culturele buurthuiskamer’ die wordt gerund

door LOLA, een niet-commerciële sociale leegstandbeheerder.

Daarnaast is er een gemeenschappelijke wasserette en een

bibliotheek. Lieven de Key heeft deze ruimten gerealiseerd

met als doel een gemeenschap te creëren. Daarbij hebben

ze meerdere community builders aangesteld die onder

andere activiteiten organiseren voor de bewoners.

 

Maar zodra de studie behaald is of het vijfjarige contract

afloopt moet er een nieuwe woning worden gezocht.

Boven de 28 jaar vallen veel woningzoekenden in een gat

van onzekerheid over hun komende woonsituatie in Amsterdam.

​

​

 

 

​

 

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​

 

Achtergrond en woongeschiedenis

 

Ondanks dat zich 90 duizend nieuwkomers in 2022 in Amsterdam hebben gevestigd, blijft het voor de meeste mensen een grote opgave om in Amsterdam een plek te vinden. Ook voor degenen die wij geïnterviewd hebben was het een enorme zoektocht. De vraag is of deze zoektocht makkelijker is voor jeugd uit Amsterdamse en omstreken. Deze diepte-interviews zijn niet representatief, maar opvallend is dat 6 van de 7 geïnterviewden uit de Noordelijke Randstad komen.

​

De meeste nieuwkomers in Amsterdam starten hier met een tijdelijk huurcontract; in de particuliere huursector, in een jongerenwoning of in een studentenwoning. Vervolgens verhuizen velen binnen Amsterdam van de ene tijdelijke huurwoningen naar de andere. De geïnterviewden hebben gemiddeld al bijna op 3 verschillende plekken in Amsterdam gewoond terwijl de meeste er pas kort wonen.

Het valt op dat degenen die in Amsterdam en Oostzaan zijn opgegroeid, al de meeste zelfstandige woningen in Amsterdam hebben gehuurd. Bij hen heeft de plek waar ze zijn geboren wellicht invloed op het sneller vinden van nieuwe woonplekken in Amsterdam.

 

Het grootste deel van de jeugd van Amsterdam, 18 tot 27 jaar, is hier niet geboren. Instroom vanuit het binnen- en buitenland zorgt voor een verslechterde positie op de woningmarkt voor de Amsterdamse jeugd. De gemeente Amsterdam wil het recht op wonen versterken voor deze groep, waarvoor ze een nieuwe regeling heeft ingesteld: als jongeren in de afgelopen 10 jaar minstens 6 jaar aaneengesloten in Amsterdam hebben gewoond krijgen zij voorrang op een jongerenwoning. Vanaf 2024 geldt dit voor de helft van alle jongerenwoningen.

Eén van de geïnterviewden heeft deze regeling gebruikt om zo te komen wonen in Lieven. Hij behoort tot een van de eersten die hiervan heeft geprofiteerd; door dit voorrangsbeleid stond hij namelijk bij veel woningen gelijk op de eerste plek.

​

Het aandeel buitenlandse studenten is meer dan verdubbeld in de afgelopen 7 jaar en groeit nog steeds. Binnen Lieven is een apart woonblok gerealiseerd voor deze groep studenten. De gemeente Amsterdam heeft een aantal jaar geleden afspraken gemaakt met onderwijsinstellingen over de bouw van wooncomplexen voor buitenlandse studenten. Zo heeft de Key buiten Lieven andere complexen, zoals op de Poeldijkstraat, gerealiseerd die zich alleen focussen op buitenlandse studenten.

De vraag die dan opkomt; zorgt een complex uitsluitend buitenlandse studenten dan niet voor beperkte sociale contacten waarbij hun integratie in Amsterdam geen of slecht vorm krijgt?

De afspraken over de bouw van wooncomplexen voor (buitenlandse) studenten zijn in 2023 door de gemeente beïndigd; het nieuwe beleid wil juist de positie van de Amsterdamse jeugd versterken.

​

Ondanks de grote instroom van binnenlandse en buitenlandse jongeren hebben de geïnterviewden het voor elkaar gekregen om een woning te krijgen in het nieuwbouwcomplex Lieven. Een persoon kwam hier door middel van de voorrangsregeling, de anderen zagen via studentenwoningweb en woningnet dat dit nieuwe wooncomplex gerealiseerd werd. Door de oplevering van deze nieuwbouw werd een groot aantal woningen in een keer aangeboden; hierdoor is de kans om hiertussen te komen extra groot.

 

​

Sociaal leven in Lieven

 

Alle geïnterviewden wonen tussen een half jaar en 4 jaar in het complex Lieven.

Geen van hen een goede band heeft met zijn buren. "Iedereen leeft langs elkaar heen, er is geen binding", vertelt één van hen. "Toen er na de oplevering van het complex honderden studenten tegelijk introkken, heerste er een gezellige sfeer en leenden we veel uit aan elkaar. Toen de meesten gesetteld waren waterde dat weg". De deelnemers vertellen dat ze hun buren nu vrijwel nooit meer tegenkomen en dat ze langs elkaar heen leven. Het sociale leven van de geïnterviewden speelt zich amper af in hun wooncomplex en ze hebben geen gevoel van gemeenschap. Het leeft niet. “Het kan heel anoniem zijn hier en er is weinig sociale controle”, vertelt één van hen.

 

De community builders organiseren wel onder andere één keer per maand een borrel waar een aantal heen gaan. "Als je echt een gemeenschaps gevoel wil creëren, dan moet je dat veel vaker doen", vindt een geïnterviewde. Het doel van de community builders is dat de grote groep bewoners een hechte gemeenschap gaat vormen. Naast activiteiten voor de bewoners zijn ze ook bezig met de leefbaarheid in het wooncomplex en verbinding met de mensen die wonen in de omgeving. Dit gebeurt zo ook in verschillende andere nieuwbouwcomplexen.

 

De geïnterviewden kennen, door onder andere deze activiteiten, wel wat gezichten, maar echt vriendschappen ontstaan er weinig. Activiteiten als een kookclubje op eigen initiatief worden af en toe ondernomen. Door de mix van onder andere studenten en werkende jongeren ontstaat hier geen of weinig studentencultuur; veel bewoners hebben namelijk al een vaste baan. Dit geeft bewoners het gevoel dat mensen hier graag op zichzelf zijn. "Het zijn allemaal eenpersoonswoningen, waardoor velen ervan uitgaan dat de meeste mensen hier bewust voor kiezen en niet op zoek zijn naar sociale interacties." Voor het merendeel van de geïnterviewden geldt dit niet. Zij zouden liever samenwonen met huisgenoten maar dit is voor de meesten financieel niet mogelijk, of ze komen er bij woongroepen niet tussen door de enorme vraag naar woningen in Amsterdam.

Door middel van een groepsapp is er wel contact met buren. "Dit geeft een veilig gevoel, ook al ken ik ze niet, hierdoor weet ik dat er veel mensen om me heen zijn.”, vertelt een van de geïnterviewde.

 

​

Tijdelijkheid

 

De tijdelijkheid van het wonen heeft enkelen van de geïnterviewden niet tegengehouden in het aangaan van sociale contacten. “Ik heb me niet minder ingezet voor een sociaal leven, met het perspectief: ik ben hier nieuw dus ik wil veel mensen leren kennen, niet met het perspectief: ik blijf hier heel lang.” Vertelt één van hen, ze maakt zich niet druk over de tijdelijk van de contacten die ze hier opbouwt, ook al is dat misschien voor een korte tijd.

​

Het sociale netwerk van de geïnterviewden speelt zich vooral af buiten het wooncomplex Lieven. Via studie, werk, uitgaan en sport ontmoeten ze nieuwe mensen en bouwen ze sociale kringen op. Het valt op dat deze jongeren vooral buiten hun complex sociale relaties aangaan. In tegenstelling tot studentencomplexen waar studenten snel de neiging krijgen om hun sociale relaties vooral aan te gaan binnen hun complex, waardoor er zogenoemde 'bubbels' worden gevormd. De geïnterviewde jongeren hebben meer contacten buiten het complex gevormd, ze hebben hierdoor meer relaties met de omgeving en een breder sociaal netwerk. Dit kan leiden tot het sneller wortelen in Amsterdam. Hebben zij door een netwerk buiten hun wooncomplex ook een grotere kans om in Amsterdam te kunnen blijven wonen?

​

​

Blijven of vertrekken uit Amsterdam?

 

Door de situatie op de woningmarkt is het moeilijk om na een studenten of jongerenwoning in Amsterdam te blijven wonen. In Amsterdam is voor sociale huurwoningen meestal een wachttijd van boven de 10 jaar; particuliere huurwoningen hebben bijna altijd een huur van boven de 1500 euro en de gemiddelde koopprijs van een woning is in januari 2023 722 duizend euro. Daardoor moeten velen Amsterdam na enkele jaren weer verlaten.

​

Het perspectief om Amsterdam te gaan verlaten delen veel geïnterviewden. Ongeveer de helft wil Amsterdam wel verlaten als ze wat ouder zijn om rustiger te gaan wonen. De andere helft zou hier wel willen blijven wonen en door middel van slim gebruik van de regelingen weten ze langer in jongeren en studentenwoningen te kunnen blijven wonen. Zij denken dat hun toekomst er niet rooskleurig uitziet. De onbetaalbare woningen zorgen voor stress en onzekerheid en een paar zien ondertussen mensen uit hun nieuw opgebouwde sociale netwerk alweer de stad verlaten.

​

​​

​

​

OurDomain (en Karsp en Trinity)

​​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​​

​​

​​

De doelgroep voor dit onderzoeksproject zijn jongeren/ jongvolwassenen die in Amsterdamse nieuwbouwprojecten wonen. In dit deel zoomt Wouter Pocornie, stedenbouwkundige en architect, in op jongvolwassenen uit Amsterdam Zuidoost die in Our Domain East House wonen of hebben gewoond, hierbij legt hij de nadruk op de voorrangsregeling voor jongeren die in Amsterdam zijn opgegroeid. Daarbij zijn de woonprojecten Karsp en Trinity meegenomen in de focus. Deze projecten zijn in zijn narratief van ‘Drie Bouwgolven’ onderdeel van de Derde Bouwgolf (ca. 2020 – 2024) die Amsterdam Zuidoost in ruimtelijke en demografische zin zullen beïnvloeden. Hier, in Zuidoost, wordt op dit moment, samen met op twee andere plekken, het meeste gebouwd in Amsterdam. Op voormalige bedrijfsterreinen verrijzen de komende tien jaar tienduizenden woningen, waardoor deze bouwgebieden behoren tot de grootste bouwlocaties van Nederland. Dit worden de nieuwe wijken van Amsterdam. De eigenaar van OurDomain is Greystar, een internationale vastgoedontwikkelaar gevestigd in de VS met panden in 17 verschillende landen. Het bedrijf telt meer dan 76 miljard dollar aan bruto activa onder beheer. Karsp kent een andere eigenaar; Wonam, een Amsterdams vastgoedbedrijf wat vooral middeldure woningen ontwikkeld en exploïteerd. Als laaste wordt Trinity gerund door een Nederlands vastgoedbedrijf. Deze drie gebouwen worden allemaal beheert door commerciële vastgoedpartijen, in tegenstelling tot Lieven de Key, met niet-commerciële doelstellingen.

 

Soorten woningen

 

OurDomain bestaat uit drie panden: East House, West House en North House. Samen tellen ze 1559 appartementen die tussen 2020 en 2021 zijn opgeleverd. In East House zijn 955 gemeubileerde kamers gevestigd van 21 tot 33 m2. Deze kamers zijn zelfstandige woningen, studio’s, en worden verhuurd voor tussen de €400 en €800 netto huur per maand. In West House en North House is een andere indeling. Deze gebouwen bestaan uit 604 2- en 3 kamerappartementen voor families en professionals, met een omvang van 60 tot 80 m2. Deze appartementen kennen een huur van tussen de €1320 en €1440 netto huur per maand. De huurders zijn voor de helft Nederlands en het is een samenstelling van studenten en ‘jonge professionals’. De studentencontracten lopen af wanneer de studie is afgerond en de jongeren (tot 28 jaar) huren met tijdelijke contracten van 5 jaar. De tijdelijke bewoners kunnen gebruikmaken van een breed aanbod faciliteiten, waaronder werkruimten, een filmzaal en gameroom, een café-restaurant en verschillende ontspanningsruimtes.

 

Karsp kent twee woontorens waar 274 huurwoningen zijn gevestigd van 30 tot 80 m2. Het andere woonproject, Trinity, omvat studio’s van 56 m2, 2- en 3 kamerappartementen van tussen de 36 en 92 m2 en penthouses op de bovenste verdieping van 54 tot 65 m2. Het doel van Trinity Buildings is om in 2040 30.000 appartementen te omvatten. Ook deze studio’s en appartementen worden verhuurd met tijdelijke contracten.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​

​

​

​

 

​

​

Achtergrond en woongeschiedenis

 

Voor dit onderzoek hebben er 12 respondent deelgenomen. Er is gebruik gemaakt van een vragenlijst

en als voornaamste methode hebben er diepte-interviews plaatsgevonden. Hiervan zijn 5

respondenten wonend in OurDomain East House, 4 personen in Karsp, 2 woonachtig in Trinity en een

enkeling gaf aan een eigen relatie te hebben met OurDomain. Rondom het verkrijgen van deze

woningen zijn voorrangsregelingen verbonden gericht op Zuidoosters. De meeste respondenten zijn

voorstander van deze regeling, hierdoor krijgen zij meer kans om in hun buurt te blijven wonen.

Dichtbij familie kunnen wonen, het thuisgevoel behouden en de culturen van Zuidoost niet te verliezen

worden als voornaamste redenen genoemd. In de voorrangsregeling wordt betaalbaarheid

onderbelicht. De gemiddelde huurprijs van de woonprojecten, boven de €1000 per maand, is hoog

vergeleken met de gemiddelde huur in Zuidoost. Alleen in OurDomain East House is voor enkele

huurders, begin twintigers, de huurprijs rond de €700 per maand. De voorrangsregeling lijkt dus niet

concreet kansen te beiden op een betaalbare huurwoning. Het is daarom vooral een buitenkans voor

de Zuidoosters in relatieve zin: het huidige woningaanbod in de stad.

​

​

​​

​

​

​​​

​​

Een andere respondent vertelde dat binnen één a twee maanden tijd alles goed gereld was, vanaf het inschrijven tot het verhuizen naar de nieuwe woning. De voorrangsregel zorgt ervoor dat dit proces zo snel kan verlopen. Een andere manier waarop geïnterviewden de woning wisten te bemachtigen is via persoonlijke relaties of tijdens contactmomenten met de verhuurder. Uiteindelijk blijkt bij alle respondenten hetzelfde patroon, waarbij ze snel moesten bevestigen op de woning waarbij ze nauwelijks een geïnformeerde keuze hebben kunnen maken van in welke woning zij kwamen wonen; first come, first serve.

 

Er is wel gebruik van de voorrangsregeling maar geen van de respondenten heeft een expliciet bewijs van hoe dat wel- of zelfs niet is toegepast. Twee respondenten gaven een gevoel mee dat deze studie ook voorlopig zou concluderen: De voorrangsregeling lijkt vooral iets van city marketing, waar er geen prioriteit is om iets structureel aan te pakken in de kansenongelijkheid of aansluiting van lokale Zuidoosters op de gebiedsontwikkeling. Het lijkt ook niet een prioriteit om targets te behalen of lokale, specifieke doelgroepen te bereiken in de werving van huurders.

​

​

Sociaal leven in OurDomain, Karsp en Trinity

 

Ondanks de voorrangregels voor Zuidoosters wordt er niet gesproken over een community binnen OurDomain zelf. Er is weinig contact met de buren en de respondenten geven aan nihil gebruik te maken van gemeenschappelijke ruimtes. De voorzieningen in Amsterdam Zuidoost en in- en rondom de desbetreffende woonprojecten zouden wel een rol kunnen spelen in het vormen van een gemeenschap. Over het algemeen worden deze als positief beschouwd door de hoeveelheid en kwaliteit. Bij het invullen van de betaalbaarheid van voorzieningen was het opvallend dat de meeste respondenten relatief lage servicekosten aangaven: vaak niet hoger dan €100,00 per maand. Feitelijk, betalen bewoners bij OurDomain East House ca. €300,00 per maand aan service kosten waarmee Greystar de gemeenschappelijke ruimten aanbiedt. Het woonconcept, door enkele Respondenten ook vergeleken met een hotel, is nog vrij uniek. De waardering van de service, faciliteiten en voorzieningen bij specifiek OurDomain zijn niet alleen sterk positief beoordeeld, een bewoner ziet de voorzieningen als top-down gefaciliteerd:“Soms voelt het dat ze eigenlijk gewoon business hier doen, weet je, en verder niet denken aan de bewoners.” (15 mei 2023, Respondent 2).

​

Over het algemeen zijn de respondenten van de andere woonprojecten (Karsp en Trinity) een stuk minder tevreden over de faciliteiten/voorzieningen. Het is opmerkelijk hoe vaak OurDomain als referentieproject wordt aangehaald of als voorbeeldproject van wat de bewoners willen. De vraag wordt complexer wanneer de kwestie van betaalbaarheid wordt gekoppeld aan de vraag van voorzieningen. Of, als er een hypothetische afweging wordt gemaakt tussen woninggrootte (privéruimte) en beschikbare, gedeelde voorzieningen. Echter ziet geen van de respondenten het ontwerp als een tool om de woninggroottes te minimaliseren. Reflecterend op de ervaringen van voorzieningen in totaal, kan worden geconcludeerd dat de buitenruimte van OurDomain aanzienlijk belangrijk is en wordt gewaardeerd door bewoners van OurDomain én buurtbewoners, zoals die van Trinity. De faciliteiten binnen de muren van OurDomain East House, zoals de wasserette, café, filmzaal, muziekruimte, receptie en werkplaatsen, zijn vooral op een indirecte manier positief gewaardeerd. De Respondenten geven aan niet echt gebruik te maken van de faciliteiten en andere programma's voor het vormen van een gemeenschap, maar waarderen wel de optie. Ze spelen dus geen grote rol in het gemeenschapsvormen voor de geïnterviewden. Dit valt wellicht te verklaren door de al bestaande communities in Zuidoost.

 

 

 

Relatie met buurt

 

Bijna alle respondenten identificeren zich namelijk als Bijlmer Native: ‘iemand die geboren en/of getogen is in Amsterdam Zuidoost’. “En, ik heb zoveel betrokkenheid met met, ja, met Zuidoost. Ik wil het liefst ook niet weg” (14 juni 2023, Respondent 8), vertelt een hen. Voor de meeste Bijlmer Natives betekent uit de buurt komen tegelijkertijd ook een binding hebben met Amsterdam Zuidoost, dat ze een gevoel van thuis hebben hier.  Vrijwel alle natives uit de interviews zijn wel nieuwkomers op de woningmarkt. Door het thuisgevoel worden hun opvattingen daaromheen beïnvloed; rondom voorrang, betaalbaarheid en woninggrootte.

 

De drie nieuwbouwprojecten zijn volgens de Bijlmer natives wel sterk verbonden met nieuwkomers in de buurt. Ondanks de voorrangsregeling voor Zuidoosters, concluderen de meeste bewoners dat er veel (internationale) nieuwkomers zijn komen wonen. De gevoelens over deze demografische focus, vaak verhaald in ‘menging’ of mix, leidt niet tot echt uitgesproken gevoelens maar over het algemeen zijn er wel zorgen: De woonprojecten sluiten volgens de Respondenten niet goed aan op de gemeenschappen in Zuidoost, zoals zij die ervaren of kennen.

​

​

​

​

​

​

​

​
 

 

 

Waardering woning

​

Alle respondenten geven aan redelijk tot zeer tevreden te zijn over de woning en/of het gebouw. Het woonconcept wordt vaker benoemd als positief ervaren en als een goede plek om mensen te ontmoeten.

 

​

​

​

​

 

​

​

​

​

​

​

​​

Toch klinken de respondenten na verloop van het interview kritischer. Tijdelijkheid en het toekomstperspectief speelt hier een grote rol. Veel respondenten gaven aan tijdens het interview de woning wel te kunnen betalen, maar een jaar later zijn zij om diverse redenen wel verhuisd. De woning en de betaalbaarheid worden gerelativeerd aan de huidige situatie van wonen in Amsterdam, de wooncrisis.

 

​

Perspectief: blijven of vertrekken

 

Het toekomstperspectief van de respondenten in OurDomain wordt sterk beïnvloed door de tijdelijkheid van de woonprojecten. De contracten lopen na 2 of 5 jaar af, of na het afronden van de studie, en de woningen kennen een vaste huurverhoging. In iets minder dan een jaar is voor een groot deel de woonsituatie compleet veranderd. Zij waren tijdens de interviews al actief aan het oriënteren op volgende stappen. De respondenten schrijven zich in voor nieuwsbrieven, volgen nieuwe projecten in de buurt maar overwegen, vaak met lichte teleurstelling, een verhuizing naar buiten het stadsdeel, de stad of zelfs regio Amsterdam.

​

​

​

​

​

​

​

 

 

Daarbij wordt Karsp tevens beschreven als een tijdelijke haven voor tweeverdieners óf alleenstaanden met twee of drie banen. De ironie van zij die deze woningen kunnen veroorloven, is dat zij doorgaans ook in staat zijn om te kunnen kopen. Allen geven aan wel te willen vestigen. Het valt wel te concluderen dat de tijdelijkheid en de prijs van de huidige woonsituatie niet in het voordeel werkt van de bewoners. Gezien de relatief korte ervaringen (ca. 1 – 2 jaar) van voor het eerst zelfstandig wonen, kan worden geconcludeerd dat de woonprojecten Karsp en OurDomain vooral een start heeft gevormd voor Zuidoosters op de woningmarkt. Zij zijn nu bekend met zelfstandigheid en zijn beter geïnformeerd over de mogelijkheden van woningdelen. In sommige gevallen, leidde dit tot een totaal andere positie omtrent zelfstandig wonen: Waar zij eerst niet wilden samenwonen of vooral binnen de stad/stadsdeel willen blijven wonen, staan zij nu meer open voor alternatieven.

 

Enkele respondenten spreken zelf over gentrificatie. Zij zien Karsp als een voorbeeldproject van deze tijd, net zoals in de andere woonprojecten is er niet veel ruimte voor de respondenten om te oriënteren op woontypologieën, servicekosten en overige voorzieningen zijn verwerkt in een onoverzichtelijke huurprijs, en de (liberalisatie)grens tussen sociale huur en middensegment is niet scherp. Dit lijdt tot het aantrekken van vermogende bewoners wat stap voor stap leidt tot de verdringing van Zuidoosters, zoals veel van de geïnterviewden. Alleenstaande Respondenten beschouwen het als een realiteit om meer te gaan werken of terug te gaan naar het ouderlijk huis.

​
 

​

​

​

​

​

​

​

​

Jaap Draaisma, 2 juli 2024

Met dank aan Wouter Pocornie voor het onderzoeksdeel OurDomain, Karsp en Trinity