Nieuwbouwproject Lieven en de Sorteermachine

 

Het nieuwbouwcomplex Lieven met 1200 woningen, met vooral tijdelijke huurcontracten, is een van de vele nieuwbouwprojecten die sinds 2015 in Amsterdam is gerealiseerd. Met de realisatie van een groot aantal van dit type nieuwbouw woningen, zoals te zien is op Kaart Amsterdam tijdelijk wonen, is de toegankelijkheid van Amsterdam voor nieuwkomers enorm toegenomen. Immers, deze woningen gaan bijna allemaal naar jongeren die de stad voor het eerst binnenkomen, voornamelijk voor werk en studie. Sinds 2015, toen de tijdelijke huurcontracten wettelijk mogelijk gemaakt werden, heeft de explosie van complexen met kleine zelfstandige studio's met tijdelijke huurcontracten plaatsgevonden. Voor studenten heeft dit geen verandering teweeg gebracht, want het campuscontract was ook voor 2015 tijdelijk. Deze contracten stoppen namelijk wanneer de studie wordt beëindigd. Omdat het aantal studenten sinds 2015 enorm gestegen is, zo'n 39%, en het aantal buitenlandse zelfs is geëxplodeerd met een groei van ongeveer 137%, spelen complexen als Lieven een grote rol in het huisvesten van deze groep nieuwe studenten. Een groot deel van de buitenlandse studenten komt naar Amsterdam om een masterstudie te volgen van meestal 2 jaar.

 

Met de wetswijziging in 2015 werd de categorie jongerenwoning geïntroduceerd, waarbij kleine studio's in de sociale huursector tijdelijk verhuurd mogen worden. Tijdelijke verhuur betekend wettelijk voor woningcorporaties contracten van 5 jaar en voor particuliere verhuurders contracten van maximaal 2 jaar. Door de introductie van tijdelijke huurcontracten voor sociale huurwoningen is de categorie jongerenwoning ontstaan. De nieuwbouwcomplexen die in Amsterdam zijn verrezen, zijn vaak combinaties van studentenwoningen, jongerenwoningen en andere tijdelijke studio's. Deze complexen hebben het mede mogelijk gemaakt dat het grote aantal instromers in Amsterdam een tijdelijk onderdak kan vinden. Ondanks dat de woningmarkt dichtgeslibd lijkt en er sprake is van een wooncrisis, kunnen mede hierdoor in 2022 rond de 90.000 nieuwkomers terecht in Amsterdam. Tijdelijke huurcontracten tasten de huurbescherming van de huurders aan, maar zorgen ervoor dat deze woningen een snelle doorstroom hebben en nieuwe nieuwkomers weer kunnen instromen. Daardoor is in de afgelopen jaren de gemiddelde woonduur van jonge nieuwe Amsterdammers enorm gedaald, van 5,2 jaar in 2000 naar 2,6 in 2021.

​

Amsterdam als sorteermachine trekt een enorm aantal nieuwe bewoners aan, waarvan het grootste deel binnen enkele jaren weer uit de stad vertrokken is. Deze sorteermachine draait op volle toeren mede door complexen zoals Lieven.

Door middel van diepte-interviews onder bewoners van complexen Lieven en Our Domain, onderzoeken we hoe jongeren hier terechtkomen, hoe ze er leven, of ze in Amsterdam een sociaal netwerk opbouwen en hoe dit eventueel bijdraagt aan het wortelen in Amsterdam. Wie wil en kan er in Amsterdam blijven wonen?

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

​

​

​

​

​

In mei - juni 2023 zijn een zevental diepte-interviews gehouden onder bewoners van het nieuwbouwcomplex Lieven in Amsterdam Nieuw West. Dit complex van woningcorporatie Lieven de Key omvat 1200 huurwoningen die in de periode 2017-2023 per nieuwbouwblok zijn opgeleverd.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

 

 

Er zijn verschillende soorten tijdelijke woningen, waaronder studentenwoningen, internationale studentenwoningen, jongeren- en starterswoningen, kunstenaarswoningen en vrije sector huurwoningen. Woonruimten voor studenten zijn expliciet voor studenten, dit betekent dat zodra je bent uitgeschreven bij een onderwijsinstelling je de woning binnen zes maanden moet verlaten. Deze bewoners krijgen een campuscontract. Naast reguliere studentenwoningen is er ook een apart blok voor internationale studenten, met een inschrijving bij de Universiteit van Amsterdam kunnen zij ook een woning huren. Verder zijn er in dit complex ook jongeren- en starterswoningen. Bij deze woningen kan je je inschrijven als je tussen de 23 en 27 jaar bent waarbij de huurcontracten standaard voor maximaal 5 jaar zijn. Er zijn 40 woningen voor kunstenaars, deze worden bewoond door bijna en net afgestudeerde kunstenaars tussen de 23 en 27. Als laatste worden de vrije sector huurwoningen verhuurd aan onder andere koppels en gezinnen. Voor de huurders die zelfstandig wonen, betekent dit voor hen dat huurtoeslag kan worden toegekend. Maar dit heeft ook voordelen voor de ontwikkelaar/verhuurder; voor deze kleine units kan hierdoor een relatief hoge huurprijs worden gevraagd.

​

​

In het wooncomplex Lieven bevinden zich echter wel

gemeenschappelijke- en ontmoetingsruimten. Waaronder

een buitenruimte in het midden van het complex en een

zogenoemde ‘culturele buurthuiskamer’ die wordt gerund

door LOLA, een niet-commerciële sociale leegstandbeheerder.

Daarnaast is er een gemeenschappelijke wasserette en een

bibliotheek. Lieven de Key heeft deze ruimten gerealiseerd

met als doel een gemeenschap te creëren. Daarbij hebben

ze meerdere community builders aangesteld die onder

andere activiteiten organiseren voor de bewoners.

 

Maar zodra de studie behaald is of het vijfjarige contract

afloopt moet er een nieuwe woning worden gezocht.

Boven de 28 jaar vallen veel woningzoekenden in een gat

van onzekerheid over hun komende woonsituatie in Amsterdam.

​

​

 

 

​

 

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

Achtergrond en woongeschiedenis

Eén van de geïnterviewde is geboren in Amsterdam en drie personen zijn opgegroeid in de Metropool Regio Amsterdam. Dat neemt niet weg dat voor hen allen een woning in Amsterdam een enorme zoektocht was. Het is moeilijk om Amsterdam binnen te komen en daarbij een fijne woonplek te vinden. Zo verhuizen velen binnen Amsterdam tussen de tijdelijke huurwoningen een aantal keer. De geïnterviewden hebben gemiddeld al bijna op 3 verschillende plekken in Amsterdam gewoond terwijl de meeste er pas kort wonen.

Het valt op dat degenen die in Amsterdam en Oostzaan zijn opgegroeid al in de meeste woningen in Amsterdam op zichzelf hebben gewoond. Bij hen heeft de plek waar ze zijn geboren wellicht invloed op het sneller vinden van nieuwe woonplekken in Amsterdam.

 

​

Sociaal leven in Lieven

Allen wonen tussen een half jaar en 4 jaar in het complex Lieven terwijl geen van hen een goede band heeft met zijn buren. Toen er honderden studenten tegelijk introkken heerste er een gezellige sfeer en leenden ze veel uit aan elkaar. Wanneer de meesten gesetteld waren waterde dat weg. Ze vertellen dat ze hun buren nu vrijwel nooit tegenkomen en dat ze langs elkaar leven. Het sociale leven van de geïnterviewden speelt zich amper af in hun wooncomplex en ze hebben geen gevoel van gemeenschap. Het leeft niet.

“Het kan heel anoniem zijn hier en er is weinig sociale controle”, vertelt één van hen. De community builders organiseren wel onder andere één keer per maand een borrel waar een aantal heen gaan. Ze kennen dan wel wat gezichten maar echt vriendschappen ontstaan er weinig. Activiteiten als een kookclubje op eigen initiatief gebeurt wel af en toe. Door de mix van onder andere studenten en werkende jongeren ontstaat hier geen of weinig een studentcultuur, veel bewoners hebben namelijk al een vaste baan. Hierdoor ontstaat het gevoel dat mensen graag op zichzelf zijn hier. Daarbij zijn het allemaal eenpersoonswoningen waardoor velen ervan uitgaan dat de meeste mensen hier bewust voor kiezen en niet op zoek zijn naar sociale interacties. Voor het merendeel van de geïnterviewden geldt dit niet. Zij zouden liever samenwonen met huisgenoten maar dit is voor de meeste financieel niet mogelijk of ze komen er maar niet tussen door de enorme vraag naar woningen in Amsterdam.

Door middel van een groepsapp is er wel contact met buren. “Dit geeft een veilig gevoel, ook al ken ik ze niet, hierdoor weet ik dat er veel mensen om me heen zijn.”, vertelt een van de geïnterviewde.

 

​

Tijdelijkheid

Het sociale netwerk van de geïnterviewde speelt zich vooral af buiten het wooncomplex Lieven. Via studie, werk, uitgaan en sport ontmoeten ze nieuwe mensen en bouwen ze sociale kringen op. De tijdelijkheid van het wonen heeft een paar van de geïnterviewde niet tegengehouden in het aangaan van sociale contacten. “Ik heb me niet minder ingezet voor een sociaal leven, met het perspectief: ik ben hier nieuw dus ik wil veel mensen leren kennen, niet met het perspectief: ik blijf hier heel lang.” Vertelt één van hen, ze maakt zich niet druk om hier iets op te bouwen ook al is dat misschien niet voor een lange tijd.

 

​

Blijven of vertrekken uit Amsterdam?

Het perspectief om Amsterdam te gaan verlaten delen wel veel geïnterviewden. Ongeveer de helft wil Amsterdam wel verlaten als ze wat ouder zijn om rustiger te gaan wonen. De andere helft zou hier wel willen blijven wonen en door middel van trucjes weten ze langer in jongeren en studentenwoningen te blijven wonen. Helaas denken ze dat hun toekomst er niet rooskleurig uitziet. De onbetaalbare woningen zorgen voor stress en onzekerheid en een paar zien ondertussen hun nieuw opgebouwde sociale netwerk alweer de stad verlaten.

​

​

​

​

Jaap Draaisma, 21 november 2023