Begin 2020 ontstond het idee voor een onderzoek naar de nieuwkomers in Amsterdam en dan speciaal hoe zij in hun nieuwe stad al of niet sociale contacten en een sociaal leven.

 

Directe aanleiding waren de cijfers over het aantal nieuwkomers in Amsterdam in 2019:

• Het aantal nieuwkomers had een nieuw record gebroken en bedroeg nu bijna 80.000 mensen, bijna 10% van de totale bevolking. In 1 jaar!

Dat kan niet anders dan een enorme impact hebben op het sociale leven en het karakter van de stad, zo was de gedachte.

• Voor het eerst waren er meer nieuwkomers uit het buitenland (bijna 50.000) dan uit het binnenland.

• Het merendeel van de nieuwkomers leek een hoog inkomen te hebben, afgeleid uit het feit dat de 2 grootste groepen nieuwkomers afkomstig waren uit India en de USA en deze mensen alleen een werk- en verblijfsvergunning krijgen wanneer zij meer dan 65-75.000 euro per jaar verdienen (de Blue Card regeling).

 

Zomer 2020 werd onder de naam Amsterdam Social Network Research een onderzoeksteam gevormd door Quirina Geijsen, Hugo Post en Jaap Draaisma.

Het onderzoek was gericht op de manier waarop nieuwkomers in Amsterdam sociale contacten aangaan en wel of niet een sociaal netwerk opbouwen.

Hoe werkt dat, wat zijn belemmeringen, hoe kun je dat stimuleren?

 

2e helft 2020

• Uit literatuuronderzoek (naar oa het sociale leven van Iraniers in Antwerpen, Britse expats in Parijs en Britse bankiers in New York: zie literatuurlijst) bleek dat buitenlandse migranten anno nu niet of nauwelijks een sociaal netwerk in de stad van aankomst opbouwen. Zij blijven, via de traditionele en sociale media, verbonden met hun oude sociale netwerk (van tv tot familie).

• Najaar 2020 werd de website: https://amsterdamnetworkresearch.wordpress.com/ gelanceerd.

• Ook werd een enquête gemaakt "Questionnaire Social Research New Amsterdammer”
  Die op proef al door enkele recente buitenlandse vestigers ingevuld.

• Een eerste overzicht van organisaties en instellingen die opvang en ondersteuning aan recente vestigers bieden werd gemaakt. Met een aantal is contact gelegd:

  • Bij City Life (https://citylifeamsterdam.com/) werd meegedaan aan bijeenkomsten met internationals; van het bezoek aan een karaoke bar tot deelname aan een pubquiz (zie verslag in dit hoofdstuk)

  • De MixTree Language School (https://mixtreelang.nl) werd geinterviewd; deze taalschool is ontstaan uit een ontmoetingsplek voor jonge buitenlandse vestigers die betaalbaar en op een sociale manier engels wilden leren. (zie interview in dit hoofdstuk)

 

Najaar 2020 hebben we voor het speerpunt Thuisvoelen uit de Omgevingsvisie 2040 (Gemeente Amsterdam, gemaakt door de Dienst Ruimte en Duurzaamheid) een subsidie aanvraag ingediend voor nader onderzoek naar “Thuisvoelen onder recente vestigers ". Door nieuwe begrotingsregels als gevolg van de corona epidemie werd besloten dit onderzoek intern te doen en werd onze aanvraag dus niet gehonoreerd.

​

 

​

1e helft 2021

 

Van sociale netwerken naar sorteermachine

Naar aanleiding van opmerkingen van m.n. Hester Booi, dat de meeste nieuwkomers maar enkele jaren in Amsterdam blijven, verschoof de insteek van sociale contacten naar het selectieproces waardoor nieuwkomers wel of niet kunnen blijven. Ook al zal een deel (hoe groot?) van de nieuwkomers de stad uit vrije wil weer na enkele jaren verlaten, een ander deel (hoe groot?) zal hier willen blijven maar kan dat om verschillende reden niet.

Hoe werkt dat selectieproces en is dat niet een keihard sorteerproces geworden, waarbij alleen diegenen met een heel hoog inkomen nog in de stad kunnen blijven?

 

Amsterdam Sorteermachine in Cities for Change programma

Dit concept van Amsterdam Sorteermachine hebben we aan een groot aantal mensen voorgelegd. Door een tip van Jurgen Hoogendoorn kwamen we bij het gemeentelijk initiatief Fearless Cities - Cities for Change, onder leiding van Frans Bieckmann, terecht. In het kader van het opzetten van een speciaal programma in mei 2021 was hij op zoek naar nieuwe bottom up initiatieven die de sociale agenda van de gemeente kunnen voeden. Wij konden een subsidie krigen voor het maken van een documentaire, die dan in mei, in het kader van een soort aktie-festival, vertoond zou worden.

 

De documentaire Amsterdam van Emancipatiemachine tot Sorteermachine

Als titel voor de documentaire werd “Amsterdam van Emancipatiemachine tot Sorteermachine”.

Daarmee refererend aan het boekje van ex-wethouder Maarten van Poelgeest (samen met Leo Platvoet) “Amsterdam Emancipatiemachine” waarin de keuze voor vertrek uit de stad als een “vrije keuze” werd gepresenteerd. Dit vertrek wordt als een vorm van emancipatie gezien: je komt als arme jongere de stad in, werkt je daar op, vormt een gezin en vertrekt dan naar de suburds voor een huis met tuintje.

Of je blijft in de stad, ontwikkelt je daar verder en draagt verder bij aan de stad.

 

Uit een groep activisten rond het magazine Amstedam Alternative werd een team (voor skript, opname, licht, geluid, locaties, keuze te interviewen personen, editing, etc.) gevormd dat in 6 weken de documentaire maakte. Het team bestond, naast Jaap Draaisma, uit Daniel Leix-Palumbo, Tommaso Campagna en Maria Plichta, allen jonge buitenlandse vestigers, die graag in Amsterdam willen blijven.

 

Op 19 mei 2021 ging de Documentaire Amsterdam van Emancipatiemachine tot Sorteermachine in Pakhuis de Zwijger in premiere.

Na afloop vond een debat met Maarten van Poelgeest plaats over de documentaire.

Onze stelling: de emancipatiemachine werkt niet meer.

Want het overgrote deel van de nieuwkomers kan niet in de stad blijven. Voorbeeld: terwijl van het huidige B&W van Amsterdam niemand in Amsterdam geboren is, allen nieuwkomers waren die konden blijven en zich hier konden ontplooien, is dit nu niet meer mogelijk.

Maarten bracht daar in eerste instantie tegenin dat je de stad als een groter geheel moet zien, waarbij de randgemeenten – tot Almere en Purmerend – als onderdeel van de stad moet zien. Dat het dus niet erg is wanneer mensen niet in Amsterdam kunnen blijven wonen, maar wel in Almere.

We waren het uiteindelijk er over eens dat dit vertrek uit Amsterdam en dan met name de manier waarop het “uitsorteren” plaats vindt, namelijk voornamelijk op grond van inkomen/ vermogen, slecht is voor Amsterdam.

 

 

2e helft 2021

 

Per 1 september 2021 is het onderzoek ondergebracht bij het HvA Lectoraat Coordiantie Grootstedelijke Vraagstukken, onder leiding van Stan Majoor.

 

Bij diverse afdelingen van de HvA zoals bij Social Work en Economie & Business is het onderzoek gepresenteerd. Met als doel inhoudelijke samenwerking met andere onderzoekers en het betrekken van studenten bij het onderzoek. Er is zowel met bachelor- als met masterstudenten gesproken. In deze periode heeft dit nog tot weinig concreet resultaat geleid. Men reageerde steeds enthousiast op het onderzoek maar vond geen of nauwelijks mogelijkheden om op korte termijn tot samenwerking te komen.

​

​

In het kader van verdere literatuurstudie kwamen we bij twee boeken over New York terecht:

• Sharon Zukin, The Innovation Complex, Cities, Tech, and the New Economy, New York 2020

• Alessandro Busa, The Creative Destruction of New York City, Engineering the City for the Elite, New York 2017

​

Beide boeken laten zien hoe New York het afgelopen decenium radicaal is veranderd, zowel door de economie (Tech en innovatie) als door de toestroom van nieuwe rijke bewonders, de elite.

De inzichten uit deze twee boeken over het functioneren van de huidige Global City zijn wellicht van toepassing op Amsterdam en daarmee nuttig voor dit onderzoek.

​

​

Onderzocht is hoe de 'nieuwe economie' in Amsterdam vorm krijgt. De groei en omvang van bedrijven in de FinTech, de Tech en andere innovatieve sectoren.

​

Huib Wursten, gepensioneerd medewerker Microsoft Amerika op het gebied van interculturele bedrijfsvoering, werd uitgebreid geinterviewd. Met name over de werving, selectie en opvang van buitenlandse werknemers in internationale bedrijven.

​

​

​

Eerste helft 2022

​

Bouwen van de website: www.amsterdamsorteermachine.nl

​

​

​

​

Met dank aan de volgende deskundigen die het onderzoek met hun advies vooruit hebben geholpen:

​

UvA (Universiteit van Amsterdam)

Fenne Pinkster – hoogleraar Geografie, Center of Urban Studies. Over Thuisvoelen, sociale menging, gentrificatie en ongelijkheid

Justus Uitermark – hoogleraar Stedelijke Geografie, sociale netwerken, macht en stedelijke ontwikkeling.

Arnold Reijndorp – emeritus hoogleraar, onderzoeker en publicist. Stedelijk sociaal leven, stedelingen, stedelijke dynamiek.

 

Gemeente Amsterdam Ruimte en Duurzaamheid

Jurgen Hoogendoorn, tevens docent op de Hogeschool van Amsterdam (HvA) – Urban Management

Max Smit – hoofd onderzoeker voor de Omgevingsvisie 2040, o.a. voor het onderdeel Thuisvoelen

​