De huidige economie van Amsterdam

Economie als de motor van Amsterdam Sorteermachine

​

De hoofdreden om naar Amsterdam te komen is werk. De economie van Amsterdam draait sinds 2015 goed, het is een magneet voor nieuwkomers. Het is een wisselwerking; door hun aanwezigheid kan de economie zich verder ontwikkelen. Deze economische dynamiek is de motor van de enorme instroom van nieuwe bewoners zowel uit binnenland als buitenland. Amsterdam heeft vanouds een zeer gevarieerde economie, van industrie tot financiële sector en van handel tot cultuur. Niet elke sector trekt evenveel nieuwkomers aan en heeft dezelfde voordelen; enkele sectoren betalen heel goed en enkele heel slecht, sommige bieden vaste plekken en sommige tijdelijke. In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de verschillende sectoren in de Amsterdamse economie en hun betekenis voor het functioneren voor Amsterdam als een sorteermachine. Voor de economische positie van Amsterdam is het van cruciaal belang dat zij de beste talenten uit binnen- en buitenland weet aan te trekken. Veel van de nieuwe internationale economische activiteiten concurreren wereldwijd om talent: "The war on talent".

Zowel de nationale overheid (ministerie van economische zaken) als de lokale overheid met onder andere de 'Amsterdam Economic Board' hebben een actieve economische politiek, waarmee zij de economische ontwikkeling proberen te stimuleren.

 

Zolang het economisch goed gaat met Amsterdam zal zij veel mensen van buiten Amsterdam trekken. Daarmee is de economie de motor van de sorteermachine: de economie zorgt voor de grote instroom en tevens voor een van de belangrijkste selectiemechanismen om in Amsterdam te kunnen blijven.

​

 

​"Amsterdam trok nog nooit zo weinig nieuwe buitenlandse bedrijven, vooral Amerikaanse bedrijven laten het afweten"

 

Luidt een kop van Het Parool op 24 maart 2025. Amsterdam trekt steeds minder buitenlandse bedrijven aan. In 2024 vestigden zich slechts 49 internationale ondernemingen in de regio, een flinke daling ten opzichte van voorgaande jaren. Vooral Amerikaanse bedrijven blijven weg, mede door de economische koers van de VS en de Nederlandse overheid. Het Amsterdamse wervingsbeleid richt zich sinds 2022 vooral op duurzame en innovatieve bedrijven, wat het aantal nieuwkomers lijkt te beperken. Daarnaast spelen factoren als de wooncrisis, een overbelast stroomnet en afgenomen fiscale voordelen een rol. De stad trekt nog steeds bedrijven in sectoren als duurzaamheid en medtech aan, maar het totale aantal vestigingen en banen blijft achter bij eerdere jaren. De afnemende toestroom van expats benadrukt deze trend (Stil, 2025).​​​​​​​​

​

Dit lijkt overeen te komen met de afname van het aantal internationale vestigers dat -volgens de voorlopige cijfers van het CBS- in 2024 in Amsterdam kwam wonen. De vraag is of de aantrekkingskracht van Amsterdam voor internationale vestigers afneemt wanneer er zich hier minder buitenlandse bedrijven vestigen. Of dat het verband tussen vestiging van buitenlandse bedrijven en internationals minder sterk is. Door een afname van de instroom ontstaat er wellicht iets meer lucht in de woningmarkt.

​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

 

Economische sectoren

Amsterdam is groot geworden als een handelsstad. Met de VOC en de wisselbank werd Amsterdam het financiële centrum van Europa. Deze economische opbloei betekende vooruitgang op vele verschillende manieren. Op cultureel vlak, maar ook in de scheepsbouw en industrie. Vandaag de dag heeft de Amsterdamse economie nieuwe vormen, maar zij kent nog steeds veel verschillende sectoren.

Industrie

    Scheepsbouw

In Amsterdam Noord functioneren nog twee scheepswerven: Shipyard en de Oranjewerf. Daar werken een kleine duizend mensen. 

​

    VanMoof en Qwic

Beide E-bike bedrijven zijn failliet. De onderdelen konden niet meer worden geleverd uit Taiwan en China, mede dankzij douane- en importheffingen. Daarbij is de E-bike markt ingestort; de vraag bleek te klein te zijn.
Dus ook al draait de economie goed, er zullen constant bedrijven failliet gaan en weer nieuwe opkomen.

​

     Creative tech

Begin 2021 heeft Amsterdam 12.000 creatieve technologie bedrijven met ongeveer 24.000 werknemers (Het Parool, 6 februari 2021). Men onderscheid vele type tech-bedrijven: fintech, health-tech, sport-tech, etc. en dus ook ‘creative’ tech.

​

     TomTom

Fabrikant van navigatiesystemen

Het hoofdkantoor op de Oosterdok

Nu bijna 1000 werknemers

​

     EVbox

Een oorspronkelijk Nederlands bedrijf dat laadpalen produceert

Beurswaarde van 1 miljard dollar aan de New Yorkse beurs

Hoofdkantoor in Amsterdam-West

Ruim 500 werknemers

​

​

Transport

     Port of Amsterdam

Beheer, exploitatie en ontwikkeling van de Amsterdamse haven

Gemeente Amsterdam is de enige aandeelhouder

In de Amsterdamse havenregio werken zo'n 70.000 mensen

​

     Schiphol

Luchthaven in gemeente Haarlemmermeer

De twee na drukste luchthaven binnen de Europese Unie

Aandeelhouders zijn de Nederlandse staat, gemeenten Amsterdam en Rotterdam en Group ADP

Circa 65.000 werknemers

​

​

Financiën

Beleggen, aandelen, banken

 

     Beurs

Amsterdam is sinds 1 januari 2021 de grootste beursstad van Europa.

Gevolg van de Brexit.

Betreft beurshandel in zowel aandelen als opties, grondstoffenmarkten, emissiemarkten, etc.

Betreft voornamelijk digitale handel buiten de AEX en andere fysieke beurzen om.

Nog uitzoeken hoeveel fysieke arbeidsplaatsen hiermee gemoeid zijn.

​

Fintech

    

    Adyen

Amsterdams Fintech bedrijf

Verwerken digitaal betalingsverkeer voor grote spelers, o.a.

Booking.com en AirBnB.

Verbouwde het voormalig Hudson Bay pand aan het Rokin tot

nieuw hoofdkantoor.

Beurswaarde boven de 1 miljard, nu (febrauri 2024)

50 miljard euro

Bij Adyen werken nu rond de 1900 medewerkers in Amsterdam.

 

     Bunq

Was rond 2014 de 1e digitale bank in Nederland.                                                        

Amsterdams bedrijf, gevestigd in Sloterdijk Centrum.

Beurswaarde boven de 1 miljard euro

488 werknemers

 

     Mollie

Amsterdams bedrijf voor betaaldienstenverkeer, m.n. MKB.

Gevestigd op de Keizersgracht

Door investeerdersgroep in zomer 2021, beurswaarde gestegen naar 5,4 miljard euro.

Meer dan 600 werknemers

 

     Backbase

Dienstverlening aan banken

Oostenburg

Medwerkers: bijna 100

 

     Ticketswap

Nederlands bedrijf die het online tickets kopen en verkopen regelt

Gevestigd op het Rokin

Circa 170 werknemers

​

San Francisco, het belangrijkste FinTech-centrum ter wereld, was ingestort tijdens COVID: de meeste kantoren stonden leeg. Met de opkomst van AI-bots kwamen investeringen terug en herstelde de economie zich. In Amsterdam bleef de FinTech wel overeind; de Amsterdamse economie is veel gevarieerder en daardoor minder kwetsbaar. Het hoort bij een dynamische economie dat bedrijven failliet gaan en nieuwe ontstaan.

​

​

Zakelijke dienstverlening

     Notarissen, accountants en advocaten

In 2024 zijn 1.663 notarissen werkzaam in Amsterdam, werkend in 181 notariskantoren (notaris.in, 2024).

In hetzelfde jaar zijn er bijna 400 accountantskantoren gevestigd in Amsterdam (accountantkantoorgids, 2024).

In 2023 telt Amsterdam 6.225 advocaten (Nederlandse orde van advocaten, 5 januari 2023).

​

     MessageBird

Amsterdams tech-bedrijf; levert software voor bedrijven om met klanten in contact te komen.

April 2021 heeft zij een USA-branche genot overgenomen, daardoor steeg haar beurswaarde tot boven de 1 miljard euro.

In 2021 700 werknemers, waarvan 450 in Amsterdam.

Bedrijf groeide te snel, schrijft topman Robert Vis, en heeft in 2022 bijna een derde van zijn personeel ontslagen.

Nu zo'n 800 werknemers in het totale bedrijf

​

     Oracle

Werkt in Amsterdam samen met Microsoft in iCloud diensten

Ontwikkel -en ondersteuningsdiensten

Aantal medewerkers: 450

Groot kantoor aan Nieuwe Vaart, tegenover Scheepvaartmuseum naast Kadijksplein

​

     WeTransfer

Amsterdams bedrijf met down- en uploaddienst, voor verzenden grote bestanden op het internet

Hoofdkantoor op de Keizersgracht

In 2022 kondigde het bedrijf aan naar de Amsterdamse beurs te willen, ze verwachten een beurswaarde van rond de 700 miljard euro

80 werknemers in Amsterdam

​

     Nomobo

Steamingdienst

Sloterdijk

70 medewerkers

​

​​

 

Kennis- en onderzoeksinstituten

     Shell

Energy Transition Campus Amsterdam (ETCA), een van de drie grootste onderzoekscentra van Shell

Gevestigd in Amsterdam-Noord, aan het IJ

Ongeveer 1000 werknemers

​

     VU

4.671 medewerkers in 2022
32% internationale wetenschappelijke stafmedewerkers

​

     UvA

5.776 medewerkers in 2022

45% internationale wetenschappelijke stafmedewerkers

(31% internationale medewerkers, van het totaal)

​​

                                                                                                              

Distributiecentra                                                                 

     Flitsbezorgers

Amsterdam kende in 2021-2022 een explosie van snel-bezorgdiensten van retail-levensmiddelen met Gorillas (Duits), Flink (Duits), Getir (Turks), Zapp (Engels). In de hoogtij dagen reden enkele duizenden 'riders' voor deze bedrijven door Amsterdam. Inmiddels is deze sector weer grotendeels verdwenen: Zapp is uit Nederland vertrokken, Gorrilas is door Getir overgenomen en de Gemeente Amsterdam heeft strenge regels voor deze sector ingevoerd waardoor de meeste distributiecentra inmiddels gesloten zijn. Er rijden nog maar enkele honderden 'riders' als flitsbezorgers door de stad. Net zo snel als ze Amsterdam binnen kwamen, zo snel zijn ze ook weer weggeflitst. In de economische dynamiek van Amsterdam raakten duizenden riders ook weer snel hun werk kwijt. Waar de veelal buitenlandse riders nu werken en wonen is onbekend. Een duidelijk voorbeeld van Amsterdam als A City of Comings and Goings (Crimson, 2019).

 

     Picnic

Bezorgdienst van levensmiddelen c.a. (concurrent van AH-Bezorgdienst)

Momenteel 10 distributiecentra en is actief in Nederland, Duitsland en Frankrijk

Hoofdkantoor in Overamstel

Opende voorjaar 2021 (naast AH) een nieuw distributie centrum in Zaandam waar 500 werknemers werken, vanuit dit distributiecentrum worden Amsterdamse huishoudens voorzien

​

     Albert Heijn

Heeft afgelopen jaren aan de rand van Amsterdam enkele mega distributiecentra geopend, waarvandaan Amsterdamse huishoudens bediend worden. De grootste bevindt zich achterin het Westelijk Havengebied, waar vele honderden, voornamelijk Oost-Europese, medewerkers in de magazijnen werken.

Begin 2024, bij het formeren van de nieuwe regering is aan de orde dat distributiecentra zwaar worden ingeperkt, met als reden dat er heel veel buitenlanders werken

​

     Just Eat Takeaway

Een van de grootste etensbestelsites van de wereld

Internationale hoofdkantoor aan de Piet Heinkade aan het IJ

Meer dan 1000 werknemers in Amsterdam, van de 8000 werknemers wereldwijd​​

​​

​​

Hoofdkantoren

     Vanuit Nederland:

Philips - het bedrijf telt zo'n 11.000 werknemers in Nederland, maar schrapt

voor een reorganisatie 10% van zijn Nederlandse banen. Het hoofdkantoor

in Amsterdam schrapt ook een aantal banen, en verplaatst in 2025 van het

Amstelstation naar de zuidas (RTL nieuws, 30 januari 2023).
AkzoNobel - een Nederlandse multinational met activiteiten als verven en lakken.

Verdeeld over 4 fabrieken en het hoofdkantoor aan de zuidas werken in Nederland

2.600 mensen (Stil, 2024).                                                                                                                         

Mojo - evenementenbureau dat vanaf januari 2024 gevestigd is in Amsterdam Zuidoost, met 150 werknemers in dienst (MOJO, z.d.).

IJsafdeling Unilever - 450 medewerkers, internationaal hoofdkantoor van Rotterdam naar Amsterdam in de zomer 2025

Sabic - chemiegigant is bezig met de voorbereidingen voor een verhuizing van zijn hoofdkantoor van Sittard naar Amsterdam 

Arcadis - ingenieursbureau is nu (2024-2025) aan het verhuizen naar Amsterdam vanuit Amersfoort, met 36 duizend werknemers in meer dan 30 landen

​

     Europees hoofdkantoor van Aziatische en Amerikaanse bedrijven, mede als gevolg van Brexit

Uber - met 1500 medewerkers in Amsterdam, waarvan er 225 begin 2021 uit moesten

Uber Eats valt hieronder; bezorgers vallen niet onder de genoemde medewerkers;

Netflix - met 500 medewerkers in Amsterdam

EMA - (geneesmiddelenbureau van de Europese Unie) kwam ook als gevolg van de Brexit naar Amsterdam.

VaynerMedia - met 25 medewerkers, communicatiebedrijf met de hoofdvestiging in New York en vestiging in Amsterdam sinds 2023

​

     Transnationale bedrijven

Prosus - meer dan 21 duizend werknemers wereldwijd, mondiale hoofdkantoor in Amsterdam sinds 2020, investeringen in tech (AI) en platform economie (Just Eat Takeaway)

​

​

Platform economie

     Booking.com

Boekingen van m.n. hotels, wereldwijd belangrijke speler.

Van oorsprong Amsterdams bedrijf, in 2006 overgenomen door het

Amerikaanse Priceline.

Beurswaarde al langer boven de 1 miljard euro

6500 medewerkers in Amsterdam, sinds zomer 2023 in haar "glazen

techpaleis" op het Oosterdok.

​​

     Uber (Eats)

Europees hoofdkantoor op de Zuidas

1500 werknemers                                                                                                                           

 

                                                                                                                                       

Leisure industrie

     Horeca

In Amsterdam werken 58630 mensen in de horeca in het jaar 2022. Restaurants hebben het grootste aandeel werknemers in deze sector. In het centrum zijn de meeste banen gevestigd, namelijk ongeveer 38% (O&S, 2022).

​

     Sportscholen

Sinds een paar jaar krijgt Amsterdam een aantal nieuwe, relatief dure, sportscholen bij, sommige noemen zichzelf een 'boutique gym'. Enkele van deze sportscholen zijn Saints & Stars, David Lloyd en Rocycle.

 

     Game bedrijven 

Guerrilla - (Sony) software bedrijf

Ongeveer 450 mensen, waarvan ongeveer 45% Nederlands. Jaren geleden verkocht aan Sony. Betrekt in 2021 schitterend kantoor aan de Nieuwe Zijds Voorburgwal (vml Telegraafgebouw)

En andere: Little Chicken Game Company BV, Vertigo Games, We Create Games

​​

​

Cultuur

In de culturele en creatieve sector van groot Amsterdam zijn er 71.805 banen te vinden. Het bestaat vooral uit een groot aantal kleine bedrijven, namelijk 44.910 bedrijven, dit is maar liefst een vijfde van alle bedrijven uit deze regio.

De helft van de werkenden in deze sector is zzp'er en de andere helft is in loondienst, maar heeft vaker dan in andere sectoren geen vast contract.

De grootste deelsector is kunst en cultureel erfgoed, met 47% van de bedrijven (openresearch.amsterdam, 31 mei 2023).

​

​

Toerisme

In het jaar 2022 zijn er in Amsterdam 75.720 banen te vinden in de toeristen sector. De deelsectoren die de meeste banen bevatten zijn in dit jaar cultuur en recreatie, logies en overnachtingen, horeca en reisorganisaties. De meeste banen in deze sector zijn uiteraard in het centrum van Amsterdam te vinden (O&S, 2022).

​

​

Gemeente Amsterdam

Bij de gemeente Amsterdam zijn meer dan 18.000 mensen in dienst.

​

​

Nieuwe industrie

​

Recycle economie

​

 

Jaap Draaisma

Amsterdam, 27 maart 2025