De Onderkant van de Arbeidsmarkt van arbeidsmigranten

​​​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​

​

​

 

Volgens de Global City theory van Saskia Sassen (1991) wordt de mondiale economie door deze steden aangestuurd. Global Cities worden gekenmerkt door een concentratie van hoofdkantoren, financiële instellingen, juridische en consultancy-diensten en kennisintensieve bedrijven. Waar de positie van een Global City steunt op hoogopgeleide, internationaal georiënteerde professionals, kan zij niet functioneren zonder een groot aantal laagbetaalde arbeidskrachten die het stedelijke leven draaiende houden. Daardoor groeit de ongelijkheid binnen de stad (Sassen, 1991).

​

Amsterdam is een 'global city' omdat hier een groot aantal hoofdkantoren, internationale consultancy- en advocatenkantoren gevestigd is en een groot deel van de mondiale geldstromen via Amsterdam verloopt (Janssen, 2022). Tegelijkertijd is de onderkant van de arbeidsmarkt groot, waardoor ongelijkheid onder meer zichtbaar wordt op de Amsterdamse arbeidsmarkt. Aan de onderkant van de arbeidsmarkt zijn er een groot aantal arbeidsmigranten. Zij komen naar de stad omdat er veel laagbetaald werk beschikbaar is in sectoren als schoonmaak, logistiek, horeca, zorg en persoonlijke dienstverlening. Door de hoge woonlasten zal een aanzienlijk deel van deze groep zich buiten de stad vestigen, maar zij zijn economisch actief op de Amsterdamse arbeidsmarkt. In dit verslag wordt daarom gekeken naar zowel de stad Amsterdam als de Metropoolregio Amsterdam (MRA), om zo de positie en omstandigheden van deze laagbetaalde arbeidskrachten beter te begrijpen binnen de ontwikkeling van de stad/regio en binnen het bredere stedelijke en mondiale economische systeem.

​​​​

​​

In beeld brengen van arbeidsmigranten met lage inkomens

​​

Migranten zijn mensen die zich de afgelopen 10 jaar in Nederland gevestigd hebben. Per 1 januari 2023 telt de Metropoolregio Amsterdam (MRA) ongeveer 16.700 laagbetaalde arbeidsmigranten. Onder deze categorie, ook wel 'potentieel kwetsbare arbeidsmigranten' genoemd, vallen arbeidsmigranten met een inkomen dat maximaal €23.841 per jaar is (Gemeente Amsterdam et al., 2025). De laagbetaalde arbeidsmigranten die naar voren komen in de cijfers verdienen gemiddeld minder dan de helft van wat de meerderheid van de werkende arbeidsmigranten (incl expats) in Amsterdam verdient. In Nederland werken naar schatting 1 miljoen laagbetaalde arbeidsmigranten, dat is ongeveer 10% van alle werkende in Nederland (Vermeulen, 2025). Afbeelding 1 toont de inkomensverdeling van alle arbeidsmigranten in de MRA. Hieruit is af te lezen dat de laagbetaalde groep 16% uitmaakt van het totaal. Het aandeel laagbetaalden is het grootst onder de groep EU-arbeidsmigranten. Laagbetaalde arbeidsmigranten zonder EU nationaliteit kunnen zich moeilijker vestigen in Nederland, maar het is wel mogelijk. Ze kunnen bijvoorbeeld uit een land komen waar je geen visum nodig hebt om naar Nederland te reizen of ze kunnen Nederland binnen komen als asielzoeker en na toekenning van asiel (statushouder) werken voor een laag inkomen. Een onbekend aantal laagbetaalde arbeidsmigranten zullen hier ongedocumenteerd zijn en komen dus niet terug in de cijfers. Volgens een schatting van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum zouden er 15.000 ongedocumenteerden wonen in Amsterdam (Gemeente Amsterdam, z.d.). Van alle laagbetaalde arbeidsmigranten in de MRA woont 61% in Amsterdam, de overige groep is gevestigd in omliggende gemeenten van de MRA en met name in de Zaanstad (1.180), Almere (860), Haarlem (750), Haarlemmermeer (510) en Amstelveen (510) (El Moussaoui et al., 2025).

​

​

​

​​

​

​

​

​

 

​

​​

​

​

​

​

​

​​​​​​​

                     

​​

Ruimtelijke verdeling

Het is opvallend dat van de officieel geregistreerde laagbetaalde arbeidsmigranten het merendeel in Amsterdam woont, terwijl de huurprijzen in de vrije sector in Amsterdam juist het hoogst liggen en de wachttijd voor sociale huurwoningen hier het langst is. De verdeling binnen Amsterdam is verder te zien in Afbeelding 2, waar duidelijk wordt in welke wijken deze groep zich het meest vestigt. Bijlmer-Oost staat bovenaan de lijst met 530 geregistreerde laagbetaalde arbeidsmigranten. De helft van de 20 Amsterdamse wijken met de meeste laagbetaalde arbeidsmigranten is in Nieuw-West. Dit is op basis van de inschrijvingen in het bevolkingsregister (BRP), terwijl een deel hier niet ingeschreven zal staan.

​

Werksituatie

De sectoren waar laagbetaalde EU/EFTA arbeidsmigranten werken zijn op een rijtje gezet in Afbeelding 3; dit zegt echter niets over de positie binnen deze sectoren. Daarbij is van een groot deel van de arbeidsmigranten de sector waarin ze werkzaam zijn niet bekend, dit overige deel (46,5%) is dus niet opgenomen in de figuur. Het feit dat deze groep zo groot is betekent dat zij deels onder de radar werken, wat wellicht duidt op een precaire arbeidssituatie.

 

 

 

 

 

​

​

​​

​

 

​

 

 

 

De sector die het meest naar voren komt binnen deze groep is 'Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening', hieronder valt het verhuren van bijvoorbeeld auto's en apparatuur, maar ook schoonmaakbedrijven en callcenters. Een andere sector hoog op de lijst is restaurants (en hotel-restaurants). Laagbetaalde arbeidsmigranten van buiten de EU werken ongeveer in dezelfde sectoren als degenen die uit de EU komen, alleen de sector 'Fastfoodrestaurants, cafetaria's, ijssalons, eetkramen e.d.' staat aanzienlijk hoger op de lijst. Uitzendbureaus hebben een slechte naam wanneer het gaat om de positie van laagbetaalde arbeidsmigranten door onderbetalen, slechte huisvesting en intimidatie (Vermeulen, 2025).​​

​

Persoonlijke kenmerken

Nationaliteiten

​​

​

​

​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

 

​​

​​

​​​

De vooronderstelling dat de meeste laagbetaalde arbeidsmigranten uit Oost-Europa komen gaat volgens deze cijfers niet helemaal op. In afbeelding 4 hierboven is te zien dat er minimaal 3.730 laagbetaalde arbeidsmigranten uit Oost-Europa komen, 2.390 uit Zuid-Europa en een groot aantal van buiten de EU, namelijk 4.170. Vanuit buiten de EU zijn Britten de grootste groep, dit zullen hoogstwaarschijnlijk Britten zijn die zich hier vestigden voor de Brexit. Toch staan andere nationaliteiten hoog op de lijst, zoals Amerikaans, Turks, Ghanees, Chinees, Braziliaans en Indiaas. Zij kunnen Nederland binnen gekomen zijn als student met werkvergunning of als asielzoeker met toegekende asiel. Een andere manier is als seizoensarbeid via een werkgever met een tewerkstellingsvergunning, dit is officieel alleen toegestaan als er geen geschikte EU-werknemers beschikbaar zijn (UWV, 2025). Behalve bij het basisregister (BRP) in te schrijven, bestaat ook de RNI (Registratie Niet-Ingezetene). Deze registratie regeling is werkend sinds 2012. Arbeidsmigranten van binnen de EU en buiten de EU die hier korter dan 4 maanden willen werken in loondienst, bijvoorbeeld voor seizoensarbeid, kunnen zich via deze weg hier inschrijven. Dit maakt het mogelijk voor hen om direct een burgerservicenummer te verkrijgen, een bankrekening te openen en hier legaal te kunnen werken. Het enige dat nodig is voor een RNI-registratie is een geldig identiteitsdocument (Gemeente Amsterdam et al., 2025).

​

Leeftijd en demografische kenmerken 

Uit afbeelding 6 blijkt dat de meerderheid van de laagbetaalde

arbeidsmigranten in Amsterdam is niet ouder dan 35 jaar. Alleen

onder de categorie 'niet meer werkend' is het merendeel van de

laagbetaalde arbeidsmigranten ouder dan 36. Daarbij is bekend

dat het aandeel t/m 26 jaar vanuit de EU groter is in Amsterdam

dan in de rest van de MRA, namelijk 10% meer. ​​​

​​​​​​

​Verblijfsduur en ​​​​​​​​​​​​​registratiestatus

Uit afbeelding 7 blijkt dat de grootste groep laagbetaalde arbeidsmigranten een verblijfsduur van 0 tot 3 jaar in Amsterdam heeft. Het aandeel dat vanuit de EU komt binnen deze 0 tot 3 jaar (46,3%) is groter dan onder arbeidsmigrant niet vanuit de EU (38%). Omdat laagbetaalde arbeidsmigranten van binnen de EU ook in andere EU landen laagbetaald werk kunnen doen, zullen zij eerder Nederland weer verlaten. Laagbetaalde arbeidsmigranten van buiten de EU hebben veel minder mogelijkheden om zich hier te vestigen dus zullen ze hier wellicht langer verblijven.

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​​

​​​

​

​​​​

​In afbeelding 8, hieronder, is te zien dat het aantal laagbetaalde arbeidsmigranten dat zich in de regio Amsterdam (MRA) heeft ingeschreven bij het bevolkingsregister (BRP) kleiner is dan het aantal ingeschreven bij het RNI. Wat opvalt is dat in de gemeente Amsterdam dit omgekeerd is; hier hebben meer laagbetaalde arbeidsmigranten zich ingeschreven bij het bevolkingsregister dan bij de RNI. Bij de RNI zullen zich ook laagbetaalde arbeidsmigranten van binnen de EU hebben ingeschreven blijkt uit afbeelding 8. Zij vinden blijkbaar makkelijker woonruimten in de regio dan in Amsterdam. Wellicht door hun meer precaire situatie dan degenen die bij het bevolkingsregister ingeschreven staan.

 

Het Register Niet Ingeschreven wordt na inschrijving niet verder bijgehouden. Daardoor is onbekend wat er gebeurt: of men het land verlaten heeft of hier nog is. Omdat dit onbekend is, zijn er vraagtekens te zetten bij het realiteitsgehalte van bovenstaande cijfers en figuren. Zo komen de RNI-ingeschreven bijvoorbeeld niet terug in afbeelding 7 omdat van hen niet bijgehouden wordt hoelang ze hier verblijven. Hierdoor is de grip op de arbeidsmarkt voor laagbetaalden voor een groot deel verloren gegaan. Daarbij zullen door de lange wachttijden bij het RNI-loket Amsterdam het aantal inschrijvingen hier wellicht lager zijn (Gemeente Amsterdam et al., 2025).

​​

​

​

​

​

​

​

​​

​

 

​

​

​​​​​

 

​De vraag die zich uit deze gegevens opdringt is hoe het mogelijk is dat er zo'n groot aantal laagbetaalde arbeidsmigranten van buiten de EU in Amsterdam gevestigd zijn. Voor hen is een verblijfsvergunning zeer moeilijk te verkrijgen. ​​​​​​​​Wat voor rol speelt de RNI hierin? Volgens de arbeidsinspectie wordt de RNI misbruikt om de arbeidswetgeving te ontduiken (Kuiper & Kouwenhoven, 2025).

​​

 

Overige kwesties

De meest kwetsbare groep binnen de laagbetaalde arbeidsmigranten zijn de ongedocumenteerde. Zowel op de arbeidsmarkt als op de woningmarkt is hun positie zeer precair. Ze kunnen nauwelijks gebruik maken van basisvoorzieningen en lopen het risico om het land uitgezet te worden. Toch spelen ook zij een onmisbare rol voor de Amsterdamse economie; van de restaurantkeukens tot oppas- en schoonmaak banen. 

​

Aan de rand van Amsterdam en in de regio is het aantal distributiecentra het afgelopen decennium enorm gegroeid. Hier werken duizenden laagbetaalde arbeidsmigranten. Voor een deel werken zij via uitzendbureaus waarvan er in Nederland inmiddels 15 duizend actief zijn (CBS StatLine, 2025). Een deel van deze bureaus ontduikt op verschillende manieren de Nederlandse arbeidswetgeving en er valt vrijwel onmogelijk toezicht op te houden (Kuiper & Kouwenhoven, 2025). 

​​

​

 

​

Bronnenlijst

​​

CBS StatLine. (2025, 17 oktober). Bedrijven; bedrijfstak. opendata.cbs. https://opendata.cbs.nl/#/CBS/nl/dataset/81589ned/table?dl=2FAD8

​

El Moussaoui, N., Smits, A., Tepic, M., & Cohen, L. (2025). Laagbetaalde arbeidsmigranten in de Metropoolregio Amsterdam - CONCEPT. Gemeente Amsterdam Onderzoek en Statistiek. https://openresearch.amsterdam/nl/page/120916/arbeidsmigratie-in-amsterdam

​​

Gemeente Amsterdam. (z.d.). Ongedocumenteerden. amsterdam.nl. https://www.amsterdam.nl/zorg-en-ondersteuning/ondersteuning/vluchtelingen/ongedocumenteerden/#hc7ef970e-b5f5-4663-b035-46a41825d3d5

​

Gemeente Amsterdam, Werkgroep Arbeidsmigranten, & Bureau Andersson Elffers Felix. (2025). Arbeidsmigratie in Amsterdam. openresearch.amsterdam. https://openresearch.amsterdam/nl/page/120916/arbeidsmigratie-in-amsterdam

​

Janssen, R. (2022). Gokkers en graaiers: Financiële schandalen van de VOC tot de Zuidas. Follow the Money.

​

Kuiper, M., & Kouwenhoven, A. (2025, 13 oktober). Honderden Georgiërs werken illegaal in hotels door “gat” in systeem. NRC.

​

Sassen, S. (1991). The Global City.

​

UWV. (2025, 30 juni). Tewerkstellingsvergunning aanvragen. https://www.uwv.nl/nl/werkvergunning/twv-aanvragen

​

Vermeulen, S. (2025, 3 november). “Uitzendlobby at work”? Minister Paul had meteen al twijfels over verbod. NRC, 8–9.