Buitenlandse studenten in Amsterdam

30% van de UvA studenten komt nu uit het buitenland (“internationals”)

 

De twee universiteiten van Amsterdam zorgen voor een toenemende instroom van buitenlandse studenten naar Amsterdam.

 

Sinds 2017 is het aantal buitenlandse studenten in de stad meer dan verdubbeld: van 7.517 in 2017-2018 naar 17.987 in het studiejaar 2021-2022

Bij de Amsterdamse universiteiten staan nu 72.769 studenten ingeschreven. Daarvan komen 17.987 uit het buitenland.

De toename van het aantal studenten komt vooral voor rekening van de buitenlandse studenten; de toename van het aantal studenten uit Nederland is vrij gering.

 

In 2021-2022 nam het aantal buitenlandse studenten in Nederland toe met 12% tot 115.000. Daarvan was bijna 75% vanuit de EU. De groei vanuit de EU-landen is groter die dan van buiten de EU. (Uit Ad Valvas 4 november 2021)

Voor de Amsterdamse universiteiten was dit juist omgekeerd; daar was de groei vanuit landen buiten de EU het grootst (zie verderop).

De universiteiten vragen de overheid om “sturingsinstrumenten” om de instroom beheersbaar te maken.

 

​

Vanuit de EU (EER) en van buiten de EU (EER)

EER staat voor Europese Economische Ruimte; bestaat uit de landen van de Europese Unie plus Noorwegen en IJsland.

De begrippen EU en EER zullen in dit onderzoek als synoniem gebruikt worden.

Studenten uit de EER-landen hebben toegang tot het Nederlandse hoger onderwijs tegen dezelfde voorwaarden als studenten uit Nederland.

De instroom van bachelor studenten met een buitenlandse vooropleiding, vooral uit de EER, is landelijk toegenomen met 29 procent (2021-2022 tov 2020-2021). Dit lijkt een direct gevolg van het Brexit verdrag; EER-studenten konden zich daardoor niet meer gemakkelijk op Britse universiteiten inschrijven. 

Studenten van buiten de EER betalen een aanzienlijk hoger collegegeld, enkele duizenden euro’s meer.

Studenten van buiten de EER hebben toestemming nodig van de IND.

Mede hierdoor is in het studiejaar 2021-2022 – het 1e studiejaar na het Brexit verdrag - het aantal Britse studenten in Nederland afgenomen met bijna 25%. (Ad Valvas 13 april 2022)

 

Top 5 naar grootste aantallen buitenlandse studenten in Nederland 2021-2022

1. Duitsland     Is al jaren zo; Maastricht is bijna een Duitse universiteit

2. Italie

3. Roemenie    Is helemaal nieuw; enorme toename Roemeense studenten

4. China

5. Belgie

(uit Ad Valvas 13 april 2022)

 

De belangrijkste nationaliteiten van niet EU-EER studenten in Nederland

2021-2022

1. China

2. India

3. Verenigde Staten

4. Turkije

5. Indonesië

6. Groot-Brittannië (600 aanvragen)

(Uit NUL20 september 2021) 

 

Kort, korter, kortst

De opkomst van hele korte cursussen leidt tot meer zeer kortstondig verblijf van studenten in Amsterdam. Zo worden bachelors van een semester en masters van een half jaar aangeboden.

 

​

Onderwijs in het Engels

De Nederlandse universiteiten zijn stap voor stap op onderwijs in het Engels overgegaan.

Bacheloropleidingen zijn nog voornamelijk in het Nederlands (65%). Masteropleidingen vooral in het Engels (74%). (Factsheet van UniversiteitenvanNederland.nl)

Op de UvA wordt 80 % van het masteronderwijs in het Engels gegeven. (Folia 4 dec 2019)

Argument voor het Engelstalige onderwijs is dat daardoor de kwaliteit van het onderwijs hoger zou worden, betere aansluiting bij het internationale wetenschappelijke debat en het aantrekken van buitenlandse studenten. Maar omdat de kwaliteit van het Engels, zowel van docenten als van studenten vaak laag is, zou volgens diverse bronnen de kwaliteit van het Engelstalige onderwijs juist weer laag zijn. Engels is sinds enkele jaren de officiële voertaal op de universiteiten van Twente en Eindhoven. (uit: DUB 18-12-2019)

Veel buitenlandse studenten komen naar Nederland om hier goed Engels te leren.

 

Hoge bijdrage studenten van buiten de EU

Universiteiten krijgen voor niet-EU-studenten geen rijksbijdrage, waardoor ze de hoge kosten aan de student moeten doorberekenen. Voor niet-EU studenten mogen universiteiten zelf het tarief vaststellen. Op die manier kunnen zij voor de instelling een verdienmodel worden en vormt dit een prikkel om zoveel mogelijk niet-EU studenten binnen te halen. Zowel de UvA als de VU ontkennen dat dit aan de hand is. (Parool 23-12-2015)

Ondanks de hoge tarieven die voor niet-EU-studenten gevraagd worden, zullen deze (zeker voor “dure” studies) nooit kostendekkend zijn. De overheid betaald in dat geval, bijvoorbeeld bij geneeskunde, nog een flink deel mee.

Enkele tarieven voor niet-EER studenten

VU - bachelorstudie rechten: 5500 euro/ jaar

UvA- bachelorstudie rechten: 9000 euro/jaar 2022-2023: 9.130 euro/aar

VU – master geneeskunde: 15.000 euro/jaar

UvA - master geneeskunde 20.600 euro/jaar 2022-2023: 25.080 euro/jaar

(Bron: Parool 23-12-2015 en overzicht UvA Instellingscollegegeld voor niet-EER-studenten 2022)

​

​

Universiteit van Amsterdam (UvA)

 

De UvA heeft het grootste aantal buitenlandse studenten van alle universiteiten van Nederland: 12.504 in 2021-2022.

Daarmee is het aandeel buitenlandse studenten op de UvA 30,4 %.  

 

Collegejaar 2020-2021 studeerden er ruim 10.000 internationale bachelor- en masterstudenten, nu 2021-2022 zijn dat er 12.504: een stijging van bijna 20 procent.

Parool 7 februari 2022

 

Totaal aantal studenten UvA

2016-2017      31.019

2017-2018      31.588

2018-2019      34.067

2019-2020      35.387

2020-2021      38.940

2021-2022      41.206

Conclusie: groei van 32% van totaal aantal studenten

 

Aandeel buitenlandse studenten

2016-2017      14%

2017-2018      17

2018-2019      21

2019-2020      25

2020-2021      28

2021-2022      30

Conclusie: meer dan verdubbeld in 6 jaar

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

​

​

Verdeling aandeel buitenlandse studenten naar EU (EER) en buiten EU (EER)

                                   EU-EER                     buiten EU-EER

2016-2017                  10%                            4%      

2017-2018                  12                               5

2018-2019                  15                               6

2019-2020                  17                               8                                 

2020-2021                  18                               10

2021-2022                  18                               12

Conclusie: Groei van buiten EU is aanzienlijk groter dan vanuit de EU (drie keer zoveel versus nog niet het dubbele).

Is opmerkelijk, want voor niet-EU studenten is het aanzienlijk moeilijker (verblijfsvergunning ea) en duurder om aan UvA te studeren.

(Cijfers uit: UvAFactbook)

 

 

Vrije Universiteit (VU)

 

Totaal aantal studenten VU

2016-2017      22.312

2017-2018      22.773

2018-2019      24.200

2019-2020      26.593

2020-2021      30.008

2021-2022      31.700

Conclusie: groei van 42% van totaal aantal studenten

 

Aandeel buitenlandse studenten

2016-2017      7,5 %

2017-2018      9,4

2018-2019      11,7

2019-2020      14,1

2020-2021      13,9

2021-2022      17,3

Conclusie: meer dan verdubbeld in 6 jaar

 

 

 

 

​

 

 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

 

 

 

 

Groei aantal buitenlandse studenten 2015 – 2021: 304%

 

Net als bij de UvA zit de grootste groei in het aandeel Niet-Europesche studenten.

 

De instroom van bachelor studenten met een buitenlandse vooropleiding, vooral uit de EER, is flink toegenomen, met 37 procent. Landelijk is dat 29 procent.

Dit lijkt een direct gevolg van de Brexit, waardoor EER-studenten zich niet meer aan Britse universiteiten inschrijven. 

Ook de masteropleidingen van de VU zijn in trek bij internationale studenten, die komen vooral van buiten de EER. Het aantal inschrijvingen van studenten met een buitenlandse vooropleiding groeit met 24 procent. Het aantal studenten met een Nederlandse vooropleiding blijft nagenoeg gelijk, met een stijging van 1 procent.

 

(Uit Ad Valvas 4 november 2021)

 

 

Hoger Beroeps Onderwijs

 

Het Hoger Beroeps Onderwijs in Amsterdam bestaat uit:

Hogeschool van Amsterdam HvA (48.570 studenten in 2021-2022),

Hogeschool InHolland Diemen (verhuisd binnen enkele jaren naar het Zeeburgereiland  - 3513 studenten in 2021-2022)

Hogeschool voor de Kunsten (3194 studenten in 2020)

Rietveld Academie (met het Sandberg als post-academische opleiding): 900 studenten

Samen meer dan 55.000 studenten.

 

De HvA en InHolland hebben relatief weinig buitenlandse studenten. Nog geen 4% op de HvA (HvA 2019 3,3%, 2020 3,6 %) op bij InHolland Diemen zal het niet vele hoger zijn.

 

Alleen de creatieve beroepsopleidingen, grotendeels gebundeld in de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, hebben veel buitenlandse studenten:

• Academie voor Bouwkunst: 270 studenten, waarvan buitenlands 72 = 27% : 40 uit de EER en 32 van buiten de EER.

• Academie voor Theater en Dans: 592 studenten, waarvan buitenlands 178 = 30% : 114 uit de EER en 64 van buiten de EER

• Nederlandse Filmacademie: 404 studenten, waarvan buitenlands 16 = 4%

• Conservatorium: 1065 studenten, waarvan buitenlands 645 = 61%. 481 uit EER, 164 van buiten de EER.

• Reinwardt Academie en Breitner Academie: heel laag

 

De Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten had in 2020 936 studenten uit het buitenland (29 %) waarvan 664 ut de EER en 272 van buiten de EER

 

(Bron: jaarverslag AHK Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2020 van hun website)

​

 

 

Gevolgen van de grote instroom van (buitenlandse) studenten

 

De enorme groei van het aantal studenten en dan vooral van het aantal en aandeel buitenlandse studenten heeft grote gevolgen voor de universiteit en de stad:

 

Voor de universiteit

• Geen ruimte meer, letterlijk, fysiek. Collegezalen zitten bomvol, gangpaden raken verstopt, de kantine zit vol.

• Faciliteiten onvoldoende voor deze aantallen: bibliotheken zitten vol, spreekuren lopen uit, lange wachttijden voor gesprekken met een docent, etc.

• Nederlandse studenten worden verdrongen door buitenlandse studenten

• Werkdruk medewerkers te hoog

• De kwaliteit van onderwijs en onderzoek staat onder druk

 

Voor de Amsterdamse woningmarkt

• Groot tekort aan studentenhuisvesting;

• Dure oplossingen voor studenten met rijke ouders, zoals studentenwoningen voor 900 - 1200 euro/maand en meer (Student Hotel, Our Domain, ea) en ouders die woningen opkopen voor hun studerende kind.

• Leidt tot verdringing op de woningmarkt en opwaartse druk op de huur- en koopprijzen.

• Misbruik door verhuurders van kamers en collectieve woningen door heel hoge huur te vragen en woningen niet te onderhouden

• Verkamering en overlast van woningen met (te veel) studenten

 

Economische gevolgen voor Amsterdam

• Groot aanbod van studenten die part time willen werken

• Veel start ups door studenten na hun opleiding

• Groot aanbod op de arbeidsmarkt van hoog-gekwalificeerde jongeren

• Groot potentieel op de arbeidsmarkt van internationaal georienteerde jongeren

 

Culturele gevolgen voor Amsterdam

• Grotere variatie aan culturen

• Stimulans van Engelstalige cultuuruitingen

• Impuls voor internationale jongerencultuur

• Verdringing van Nederlandse, lokale en meer traditionele cultuur

• Meer cross-over van verschillende culturen

 

Sociale gevolgen voor Amsterdam

Zowel het kortstondig verblijf als het niet-spreken van de Nederlandse taal hebben grote sociale gevolgen:

• Weinig of geen sociale contacten buiten de eigen studentengroep.

• Weinig of geen sociale verantwoordelijkheden en afspraken.

• Men blijft in de eigen kleine bubbel leven; wordt geen onderdeel van het stedelijk sociaal weefsel of draagt daaraan bij.

• Men zal over het algemeen geen ‘stedelijk burgerschap’ ontwikkelen, dus neemt geen kennis van de lokale politiek, weet niet wat de burgerrechten zijn, hoe de stad bestuurd wordt, wat de tradities zijn, hoe je invloed kunt uitoefenen.

• Men ‘wortelt’ niet

 

 

 

Maatregelen

 

Volgens zowel de universiteiten als de Gemeente Amsterdam zijn maatregelen nodig om de instroom van buitenlandse studenten te reguleren.

 

De Gemeente Amsterdam vroeg in 2018, bij monde van toenmalig wethouder Ivens, aan de universiteiten om de instroom van studenten te beperken.

Bij de aanvang van het cursusjaar 2021-2022 luiden de universiteiten zelf de noodklok en verzochten de Minister van Onderwijs dringend om met maatregelen te komen.

Sturing op de instroom van studenten vanuit de EU-EER landen is voor de universiteiten wettelijk bijna niet mogelijk vanwege afspraken in EU-EER verband.

Studenten weigeren mag niet (AT5 4 november 2021)

 

Wet Taal en Toegankelijkheid voor onbepaalde tijd uitgesteld

Middels het wetsvoorstel Taal en Toegankelijkheid is de Minister tegemoetgekomen aan de wens tot sturing van de studenteninstroom. Echter, na instemming van de Tweede Kamer heeft de Minister op 14 juni 2022 een brief aan de Tweede en Eerste Kamer gestuurd, waarin hij meedeelt dat het wetsvoorstel niet naar de Eerste Kamer gaat. Hij wil eerst een visie op de toekomst van het hoger onderwijsstelsel helder uitwerken, voordat hij dit wetsvoorstel verder wil afhandelen. Uitstel voor onbepaalde tijd dus.

 

Onconventionele maatregelen nodig

UvA bestuursvoorzitter Geert ten Dam reageerde geschokt: “Als het ministerie niet ingrijpt moeten we nadenken over onconventionele maatregelen”, zei ze in Het Parool (15-6-22).

 

Dat zou m.i. kunnen door bijvoorbeeld:

• Minder onderwijs in het Engels aanbieden

• Veel hogere bedragen vragen aan studenten van buiten de EU-EER

• Stoppen met werven van studenten in het buitenland, zeker van buiten de EU

• Numerus fixus op Engelstalige studies: is toestemming van de minister voor nodig

• Stoppen met vooropleidingen voor buitenlandse studenten.

Door OnCampus wordt nu een vooropleiding voor “undergraduate’ studenten voor UvA en HvA aangeboden, zodat zij alsnog de UvA-HvA opleiding kunnen volgen. Deze vooropleiding wordt door veel Chinese potentiele studenten gevolgd en kost minimaal 18.000 euro, OnCampus is verbonden aan de Economische Faculteit van de UvA; de IND is ‘not amused’ hoe OnCampus niet EU-EER studenten aanmeldt (bron: Folia 23 september 2020)

 

 

​

 

 

Jaap Draaisma, Amsterdam, 17 juni 2022