Binnenlands vertrek vanuit Adam

Binnenlands vertrek vanuit Amsterdam door buitenlanders

Een groot deel van de "internationals" die zich in Amsterdam vestigen vertrekken al binnen enkele jaren. Gaan zij weer terug naar hun land van herkomst of verhuizen zij door naar een woonplaats elders in Nederland?

O+S heeft op ons verzoek cijfers ter beschikking gesteld over binnenlands vertrek door mensen met een buitenlandse nationaliteit vanuit Amsterdam.

Het binnenlands vertrek is uitgesplitst naar de regio (de Metropool Regio Amsterdam – MRA) en de rest van Nederland.

Het betreft cijfers over de periode 2000 – 2022.

Het betreft de 10 belangrijkste nationaliteiten qua instroom in Amsterdam van de laatste 7 jaar (2015-2022)

De cijfers over 2014 en 2015 zijn door technische omstandigheden niet te gebruiken

Ik maak onderscheid tussen binnen EU en buiten EU

Vanwege vereisten voor vestiging. Niet-EU burgers moeten aan speciale eisen voldoen om zich hier te mogen vestigen.

In eerste instantie is die vestiging tijdelijk.

Alleen onder speciale omstandigheden/ voorwaarden kan dat verlengd worden.

Voor definitieve vestiging zijn speciale, strenge eisen.

Voor mensen met een niet-EU nationaliteit is het daarom niet vanzelfsprekend dat zij in Amsterdam blijven. Het merendeel van de immigranten met een niet-EU nationaliteit zal na enkele jaren vanuit Amsterdam weer naar het buitenland verhuizen, is de vooronderstelling.

Vanuit Amsterdam naar een andere plaats in de MRA of de rest Nederland verhuizen is voor deze groep niet erg vanzelfsprekend.

I. Binnenlands vertrek van Amsterdammers met Niet-EU nationaliteit

USA, Brazilie, China, India, Rusland ca. zijn niet EU; eerst afzonderlijk dan samen

Per nationaliteit naar MRA en de rest van NL

(nog relateren aan vertrek naar buitenland van dezelfde groep)

USA

Naar MRA: van onder de 100 vertrekkers tussen 2000-2016; dan jaarlijkse groei naar boven de 200 (2021: 204)

Naar rest van NL: schommelt tussen 2000 en 2016 tussen 20 en 96; vanaf 2017 boven de 100 en jaarlijks omhoog tot 2021 153.

Conclusie: Vertrek naar MRA iets, maar niet veel, groter dan naar de rest van NL.

Bijzonder kleine aantallen tov Amerikaanse inwoners in Amsterdam (2019: 6971; 2021: 7396)

Brazilië

Naar MRA: onder de 55 vertrekkers tussen 2000-2016; dan jaarlijkse groei naar 188 (2020 en 2021)

Naar rest van NL: lichte stijging van 6 in 2000 naar 67 in 2021

Conclusie: Meer vertrek naar MRA dan naar de rest van NL: grofweg 2-3 x zoveel.

Bijzonder kleine aantallen In relatie tot aantal Brazilianen in Amsterdam: 2019: 2233; 2021: 2564

Chinees:

Naar MRA: Langzame geleidelijke groei aantal vertrekkers vanaf 2000 tot nu: sinds 2017 boven de 200 per jaar. 2021: 230

Naar rest van NL: lichte groei vanaf 2000; na 2016 boven de 100 per jaar; in 2021 boven de 200, nl 201

Conclusie: Vertrek naar MRA en rest van NL ongeveer gelijk, zowel qua groei als qua aantallen.

Zijn kleine aantallen In relatie tot aantal Chinezen in Amsterdam: 2019: 3304; 2021: 3681

India:

Naar MRA: geen duidelijk patroon: 2011 en 2012 rond de 450 vertrekkers per jaar; 2018 en 2019 boven de 1000 vertrekkers; 2020 en 2021 (de corona jaren) rond de 860.

Naar rest van NL: Tot 2016 lage aantallen (onder de 53), behalve in 2009-2012 met aantallen van 133 tot 387. Vanaf 2016 grotere aantallen (in de 200 en 300) , met als uitschieter 620 in 2019.

Conclusie: Meer vertrek naar MRA dan naar de rest van NL; grofweg 2 x zoveel.

In relatie tot het aantal mensen met India nationaliteit in Amsterdam: 2019: 4422; 2021: 4465. Zeer hoog! In 2019 vertrek van ong. 1600 Indiers naar MRA + NL = meer dan 1/3 van de totale bevolking met Indiase nationaliteit.

Het massale vertrek (na massale instroom) van Indiers uit Amsterdam van de laatste jaren is dus niet alleen een vertrek naar het buitenland, met name India, maar ook voor een flink deel het vertrek naar de regio en de rest van Nederland.

De zeer korte woonduur van Indiers in Amsterdam, gedaald naar 2,1 jaar per 1-1-2022 (zie hoofdstuk Woonduur) is dus niet alleen vanwege terugkeer naar India.

Opmerkelijk omdat het gaat om niet-EU burgers met over het algemeen een tijdelijke vestigingsvergunning.

Indiers komen vooral naar Amsterdam voor werk in de IT; tussen de gemeente Amsterdam en de werkgevers op de Zuidas is afgesproken dat deze IT-specialisten zich bij aankomst in Amsterdam tijdelijk mogen inschrijven op het werkadres. Veel van hen zullen vervolgens woonruimte vinden buiten Amsterdam, met name in Amstelveen.

Rusland (incl. vml Sovjet Unie):

MRA: zeer gering tot 2017 (enkele 10-tallen per jaar) Vanaf 2017 jaarlijkse groei, naar bijna 200 in 2021.

Naar de rest van NL: Tot 2016 zeer gering (4 – 32 per jaar). Vanaf 2016 schommelt het naar 88 in 2021.

Conclusie: na 2016 duidelijk meer naar MRA dan naar de rest van NL; 2 x zoveel.

Zeer gering In relatie tot aantal mensen met Russische nationaliteit: 2019: 2375; 2021: 2886

Zeer ruwe gedachten bij mogelijke achtergrond van de conclusie per nationaliteit:

USA nationaliteit zal met name gaan om Blue Card houders en investeerders/ ondernemers. Als men vertrekt dan vooral naar buitenland (USA?): binnen NL geen onderscheid MRA of NL.

Brazilie: met name werknemers aan onderkant arbeidsmarkt. Blijft dus in Amsterdam of in ieder geval in de MRA

China: m.n. studenten en handel/industrie;

India: mn IT / Blue Card (?) ; Ondanks enorme instroom van mensen met Indische nationaliteit in Amsterdam nauwelijks groei van de Indiase bevolking in Amsterdam. Omdat men zeer snel weer vertrekt. Niet alleen naar het buitenland (terug naar India?) maar ook naar de MRA en NL. Omdat IT mn in Amsterdam zit 2x zoveel vertrek naar MRA dan naar NL.

Rusland: mn IT en vluchtelingen.

Het lijkt niet zinvol of mogelijk uit de cijfers een opmerking over alle Niet-EU mensen te maken.

II. Binnenlands vertrek van Amsterdammers met EU-nationaliteit

Britten worden hierin nog meegenomen, omdat Brexit-effecten pas in 2021 concreet werden.

Britse nationaliteit

Naar MRA: vrij stabiel tussen 2000 en 2016: rond de 125 per jaar; 2016-2021 grofweg verdubbeld: tussen 200 en 350

Naar rest NL: vrij stabiel tussen 2000 en 2016, tussen 50 en 75. Vanaf 2016 boven de 200, met 231 in 2021 als hoogste aantal

Conclusies: iets meer naar MRA dan naar rest van NL.

Aantal Britten in Amsterdam in 2019: 10.913; 2021: 11.764

Duits

Naar MRA: schommelt tussen 2000 en 2016 tussen 50 en 110. Na 2016 grofweg verdubbeld tot max. 240 in 2020

Naar rest van NL: schommelt tussen 50 en 90 tussen 2000 – 2016. Na 2016 meer dan verdubbeld tot max. 227 in 2021

Conclusies: Zelfde ontwikkeling en aantallen naar MRA en de rest van NL. Pas na 2016 “ontdekken” de Duitsers de MRA en de rest van NL en vindt daar wat vestiging plaats.

Aantal Duitsers in Amsterdam in 2019: 8696; in 2021: 9487

Frans

Naar MRA: schommelt tussen de 30 en 60 tussen 2000 – 2016. Na 2016 verdriedubbeld tot max. 185 in 2021

Naar rest NL: schommelt tussen 20 en 40 in periode 2000 – 2016. Na 2016 geleidelijke stijging tot 132 in 2021 (verdriedubbeling)

Conclusies: Iets meer vertrek naar de MRA dan naar de rest van NL. Pas na 2016 “ontdekken” de Fransen de MRA en de rest van NL en vindt daar wat vestiging plaats.

Aantal Fransen in Amsterdam in 2019: 6528; in 2021: 7802

Italiaans

Naar MRA: lichte stijging van ongeveer 35 naar ongeveer 70 tussen 2000 en 2016. Na 2016 snelle groei tot max 392 in 2021 (vele 100-den % hoger)

Naar rest NL: schommelt tussen 15 en 60 in periode 2000 – 2016. Na 2016 groei naar max 254 in 2021 (stijging vergelijkbaar met die naar MRA)

Conclusie: Iets meer vertrek naar de MRA dan naar de rest van NL. Pas na 2016 “ontdekken” de Italianen de MRA en de rest van NL en vindt daar wat vestiging plaats.

Aantal Italianen in Amsterdam: 2019: 9500; 2021: 11.280

Pools

Naar MRA: groeit van 3 in 2000 naar 100 in 2011. Sindsdien lichte groei tot rond de 180 in de jaren 2019-2020-2021.

Naar rest NL: van nihil begin jaren nul tot rond de 50 rond 2016. Sindsdien groei tot hoogste aantal van 125 in 2021.

Conclusie: Iets meer vertrek naar de MRA dan naar de rest van NL.

Aantal Polen in Amsterdam in 2019: 3711; in 2021: 4033

Spaans

Naar MRA: schommelt tussen grofweg 30 en 70 tussen 2000 – 2016. Na 2016 boven de 100 tot max. 248 in 2021 (enorme stijging, maar niet zo groot als bij Italiaanse nationaliteit)

Naar rest NL: schommelt tussen grofweg 20 en 50 tussen 2000 – 2016. Na 2016 stijging tot max. 169 in 2020.

Conclusie: Duidelijk meer vertrek naar MRA dan naar rest van NL.

Aantal Spanjaarden in Amsterdam in 2019: 6160; in 2021: 7179

Algemene conclusies

Over het algemeen gaat het om bijzonder kleine aantallen buitenlanders die naar de MRA of de rest van Nederland vertrekken, slechts enkele procenten per nationaliteit.
Net als Nederlanders verhuizen ook buitenlanders meer vanuit Amsterdam naar de regio de MRA, dan naar de rest van Nederland.
Per nationaliteit is er wel duidelijk verschil in de mate waarin men vanuit Amsterdam naar Nederland vertrekt en de mate waarin dit naar de MRA is of naar de rest van Nederland is.
Het lijkt niet erg zinvol om onderscheid te maken tussen de omringende landen (Brits, Duits, Frans), Zuid Europa (Italiaans en Spaans) en Oost Europa (Pools en Russisch) :

Vertrek uit Amsterdam naar binnenland (MRA of de rest van NL) lijkt m.n. afhankelijk zijn van studie of werk.
Waarbij de vooronderstelling is dat studenten zich niet of nauwelijks naar buiten de MRA zullen vestigen

Nederlandse nationaliteit:
Tussen 2000 en 2021 een geleidelijke groei van het aantal vertrekkers naar de MRA.
Met als opvallende afwijking de vorige crisis jaren 2008 – 2013 waarin het aantal Nederlandse vertrekkers flink afnam (van 15.320 in 2007 naar het dieptepunt van 11.503 vertrekkers in 2013).
Het vertrek was in 2020 het hoogst 20.415 en in het 2e coronajaar ongeveer gelijk 20.211.

Nationaliteit is niet 1 op 1 te koppelen aan inkomensniveau en bestaanszekerheid.
Het lijkt er echter op dat nationaliteiten die meer verbonden zijn met de onderkant van de arbeidsmarkt niet of nauwelijks naar buiten de MRA vertrekken.
Middensegment arbeidsmarkt: wel naar rest van NL
Blue Card, IT-specialisten, ondernemers-investeerders: wel naar de rest van NL

En verder

Zijn er cijfers van UvA en VU van buitenlandse studenten naar nationaliteit?

Jaap Draaisma

HvA Lectoraat Grootstedelijke Vraagstukken

Amsterdam 17 juni 2022