De Onderkant van de Arbeidsmarkt

​​​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​

​

​

 

Vanuit Global Cities wordt de globale economie aangestuurd. Zij worden gekenmerkt door een concentratie van hoofdkantoren, financiële instellingen, juridische en consultancy-diensten en kennisintensieve bedrijven. Waar de positie van een Global City steunt op hoogopgeleide, internationaal georiënteerde professionals, kan zij niet functioneren zonder een groot aantal laagbetaalde arbeidskrachten die het stedelijke leven draaiende houden. Daardoor groeit de ongelijkheid binnen de stad (Sassen, 1991).

​

In Amsterdam wordt deze ongelijkheid onder meer zichtbaar op de arbeidsmarkt. Aan de onderkant van de arbeidsmarkt komen arbeidsmigranten in grote getale naar de stad, omdat er veel laagbetaald werk beschikbaar is. In sectoren als schoonmaak, logistiek, horeca, zorg en persoonlijke dienstverlening. Door de hoge woonlasten zal een aanzienlijk deel van deze groep zich buiten de stad vestigen, maar zij zijn economisch actief op de Amsterdamse arbeidsmarkt. In dit verslag wordt daarom gekeken naar zowel Amsterdam als de Metropoolregio Amsterdam (MRA), om de positie en omstandigheden van deze laagbetaalde arbeidskrachten beter te begrijpen binnen de ontwikkeling van de stad/regio en binnen het bredere stedelijke en mondiale economische systeem.

​​​​

​​

In beeld brengen van arbeidsmigranten met lage inkomens

​​

Migranten zijn mensen die zich de afgelopen 10 jaar in Nederland gevestigd hebben. Per 1 januari 2023 telt de Metropoolregio Amsterdam (MRA) ongeveer 16.700 laagbetaalde arbeidsmigranten. Onder deze categorie, ook wel 'potentieel kwetsbare arbeidsmigranten' genoemd, vallen arbeidsmigranten met een inkomen dat maximaal €23.841 per jaar is (Gemeente Amsterdam et al., 2025). De laagbetaalde arbeidsmigranten die naar voren komen in de cijfers verdienen gemiddeld minder dan de helft van wat de meerderheid van de werkende arbeidsmigranten (incl expats) in Amsterdam verdient. Afbeelding 1 toont de inkomensverdeling van alle arbeidsmigranten in de MRA. Hieruit is af te lezen dat de laagbetaalde groep 16% uitmaakt van het totaal. Het aandeel laagbetaalden is het grootst onder de groep EU-arbeidsmigranten. Laagbetaalde arbeidsmigrant met geen EU nationaliteit kunnen zich moeilijker vestigen in Amsterdam, maar het is wel mogelijk. Ze kunnen bijvoorbeeld uit een land komen waar je geen visum nodig hebt om naar Nederland te reizen of Nederland binnen komen als asielzoeker en na toekenning van asiel werken voor een laag inkomen. Een onbekend aantal laagbetaalde arbeidsmigranten zullen hier ongedocumenteerd zijn en komen dus niet terug in de cijfers. Volgens een schatting van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum zullen er 15.000 ongedocumenteerden wonend zijn in Amsterdam (Gemeente Amsterdam, z.d.). Van alle laagbetaalde arbeidsmigranten woont 61% in Amsterdam, de overige groep is gevestigd in omliggende gemeenten van de MRA en met name in de Zaanstad (1.180), Almere (860), Haarlem (750), Haarlemmermeer (510) en Amstelveen (510) (El Moussaoui et al., 2025).

​

​

​

​​

​

​

​

​

 

​

​​

​

​

​

​

​

​​​​​​​

​​Ruimtelijke verdeling

Het is opvallend dat van de officieel geregistreerde laagbetaalde arbeidsmigranten het merendeel wonend is in Amsterdam, terwijl de huurprijzen in de vrije sector in Amsterdam juist het hoogst liggen en de wachttijd voor sociale huurwoningen hier het langst is. De verdeling binnen Amsterdam is verder te zien in Afbeelding 2, waar duidelijk wordt in welke wijken deze groep zich het meest vestigt. Bijlmer-Oost staat bovenaan de lijst met 530 geregistreerde laagbetaalde arbeidsmigranten. De helft van de 20 Amsterdamse wijken met de meeste laagbetaalde arbeidsmigranten is in Nieuw-West. Dit is op basis van de inschrijvingen in het bevolkingsregister (BRP), terwijl een deel hier niet ingeschreven zal staan.

​

Werksituatie

De sectoren waar laagbetaalde EU/EFTA arbeidsmigranten werken zijn op een rijtje gezet in Afbeelding 3, echter zegt dit niks over de positie binnen deze sectoren. Daarbij is van een groot deel van de arbeidsmigranten de sector waarin ze werkzaam zijn niet bekend, dit overige deel (46,5%) is dus niet opgenomen in de figuur.

 

 

 

 

 

​

​

​

 

​

 

 

De sector die het meest naar voren komt binnen deze groep is 'Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening', hieronder valt het verhuren van bijvoorbeeld auto's en apparatuur, maar ook schoonmaakbedrijven en callcenters. Een andere sector hoog op de lijst is restaurants (en hotel-restaurants). Onder de overige nationaliteiten van laagbetaalde arbeidsmigranten komen ongeveer dezelfde sectoren naar voren, alleen de sector 'Fastfoodrestaurants, cafetaria's, ijssalons, eetkramen e.d.' staat aanzienlijk hoger op de lijst. Uitzendbureaus ...

​

(El Moussaoui et al., 2025)

​

Persoonlijke kenmerken

Nationaliteiten

​​

​

​

​

​

​​

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

 

​

De vooronderstelling dat de meeste laagbetaalde arbeidsmigranten uit Oost-Europa komen gaat volgens deze cijfers niet helemaal op. In afbeelding 4 hierboven is te zien dat er minimaal 3.730 laagbetaalde arbeidsmigranten uit Oost-Europa komen, 2.390 uit Zuid-Europa en een groot aantal van buiten de EU, namelijk 4.170. Vanuit buiten de EU zijn Britten de grootste groep, dit zullen hoogstwaarschijnlijk Britten zijn die zich hier vestigden voor de Brexit. Een andere manier is via de RNI, omdat Britten geen visum nodig hebben voor een kort verblijf in Nederland. Deze registratie regeling is werkend sinds 2012. Arbeidsmigranten van binnen de EU en buiten de EU die hier korter dan 4 maanden willen werken in loondienst, bijvoorbeeld voor seizoensarbeid, kunnen zich inschrijven bij het RNI (Registratie Niet-Ingezetene). Dit maakt het mogelijk voor hen om een burgerservicenummer te verkrijgen en in Nederland een bankrekening te openen en hier legaal te kunnen werken. Dit kan dus alleen voor landen buiten de EU als er geen reisvisum nodig is. Toch staan andere nationaliteiten hoog op de lijst, zoals Amerikaans, Turks, Ghanees, Chinees, Braziliaans en Indiaas. Zij kunnen Nederland binnen gekomen zijn als student met werkvergunning of als asielzoeker met toegekende asiel. Een andere manier is als seizoensarbeid via een werkgever met een tewerkstellingsvergunning, dit is officieel alleen toegestaan als er geen geschikte EU-werknemers beschikbaar zijn (UWV, 2025). 

​

Leeftijd en demografische kenmerken 

Uit afbeelding 6 blijkt dat de meerderheid van de laagbetaalde

arbeidsmigranten in Amsterdam is niet ouder dan 35 jaar. Alleen

onder de categorie 'niet meer werkend' is het merendeel van de

laagbetaalde arbeidsmigranten ouder dan 36. Daarbij is bekend

dat het aandeel t/m 26 jaar vanuit de EU groter is in Amsterdam

dan in de rest van de MRA, namelijk 10% meer. ​​​

​​​​

​

​Verblijfsduur/ aanwezigheid op de arbeidsmarkt/ ​​​​​​​​​​​​​Registratiestatus

Uit afbeelding 7 blijkt dat de grootste groep laagbetaalde arbeidsmigranten een verblijfsduur van 0 tot 3 jaar in Amsterdam. Het aandeel dat vanuit de EU komt binnen deze 0 tot 3 jaar (46,3%) is groter dan onder arbeidsmigrant niet vanuit de EU (38%). De toegankelijkheid van arbeidsmigratie binnen de EU speelt hier een grote rol, als de loon laag is, is het makkelijker met een EU-nationaliteit om te vertrekken naar een ander (EU) land. 

 

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​

​​​

​

​

Problemen, uitdagingen, structurele factoren​

- ongedocumenteerde ​

- distributiecentra

- persoonlijke dienstverlening 

- uitzendbureau 

- horeca (keukens)
- RNI

- arbeidsinspectie --> slechte omstandigheden

​​​​

​

​

​

​​

​

Literatuur

​​

El Moussaoui, N., Smits, A., Tepic, M., & Cohen, L. (2025). Laagbetaalde arbeidsmigranten in de Metropoolregio Amsterdam - CONCEPT. Gemeente Amsterdam Onderzoek en Statistiek. https://openresearch.amsterdam/nl/page/120916/arbeidsmigratie-in-amsterdam

​​

Gemeente Amsterdam. (z.d.). Ongedocumenteerden. amsterdam.nl. https://www.amsterdam.nl/zorg-en-ondersteuning/ondersteuning/vluchtelingen/ongedocumenteerden/#hc7ef970e-b5f5-4663-b035-46a41825d3d5

​

Gemeente Amsterdam, Werkgroep Arbeidsmigranten, & Bureau Andersson Elffers Felix. (2025). Arbeidsmigratie in Amsterdam. openresearch.amsterdam. https://openresearch.amsterdam/nl/page/120916/arbeidsmigratie-in-amsterdam

​

Sassen, S. (1991). The Global City.

​

UWV. (2025, 30 juni). Tewerkstellingsvergunning aanvragen. https://www.uwv.nl/nl/werkvergunning/twv-aanvragen